راهنمای واردات اسید سیتریک خشک و آبدار از چین و هند برای صنایع غذایی ایران

مقدمه: نقش استراتژیک اسید سیتریک در زنجیره تأمین ایران

اسید سیتریک (Citric Acid) یا جوهر لیمو که با کد E330 نیز شناخته می‌شود، یکی از پرکاربردترین افزودنی‌های آلی ضعیف در جهان است و نقشی حیاتی در زنجیره تأمین صنایع غذایی، آشامیدنی، دارویی و آرایشی-بهداشتی ایفا می‌کند.¹ این ماده به دلیل خاصیت طعم‌دهندگی ترش و مطبوع، بافرکنندگی pH، و نقش آنتی‌اکسیدانی و نگهدارندگی، عملاً یک افزودنی غیرقابل جایگزین محسوب می‌شود.⁴ با توجه به حجم مصرف بالا در ایران، که سالانه نیاز به تأمین میلیون‌ها تن از این ماده در سطح جهانی است، واردات اسید سیتریک خشک و آبدار از چین و هند، یک ضرورت استراتژیک برای حفظ کیفیت و رقابت‌پذیری محصولات داخلی است.¹

انتخاب صحیح گرید (خشک یا آبدار) و برند تأمین‌کننده، مستقیماً بر ثبات محصول نهایی و انطباق با مقررات سخت‌گیرانه سازمان غذا و دارو (FDA) ایران تأثیر می‌گذارد. این گزارش تخصصی، به‌عنوان یک راهنمای عملی، به بررسی تفاوت‌های فنی دو گرید اصلی اسید سیتریک و معرفی و مقایسه برندهای معتبر چینی و هندی، همراه با تشریح الزامات بازرگانی و قانونی لازم برای واردکنندگان ایرانی می‌پردازد.

تحلیل فنی اسید سیتریک: انتخاب گرید مناسب (Anhydrous در مقابل Monohydrate)

اسید سیتریک خوراکی با فرمول شیمیایی کلی $C_6H_8O_7$ در دو شکل اصلی در بازار موجود است: اسید سیتریک خشک (Anhydrous) و اسید سیتریک آبدار (Monohydrate).⁶ تفاوت این دو گرید که به ظاهر مشابه هستند، در عمل بر عملکرد آن‌ها در فرمولاسیون‌های صنعتی و شرایط نگهداری تأثیر جدی می‌گذارد.

تفاوت‌های بنیادین شیمیایی و فیزیکی

تمایز اصلی میان این دو نوع اسید سیتریک، به وجود یا عدم وجود آب تبلور در ساختار کریستالی آن‌ها بازمی‌گردد.⁸

۱. اسید سیتریک خشک (آنهیدروز): این گرید فاقد مولکول آب تبلور است و فرمول شیمیایی آن $C_6H_8O_7$ می‌باشد.⁷ این شکل از طریق تبلور اسید سیتریک از محلول‌های آبی غلیظ در دمای بالا (آب گرم) به دست می‌آید.⁴ این گرید به شکل کریستالی خشک و دانه بندی شده است و به دلیل ماهیت بدون آب، پایداری بالاتری دارد.⁶

۲. اسید سیتریک آبدار (مونوهیدرات): این گرید حاوی یک مولکول آب در پیوند با هر مولکول اسید سیتریک است و فرمول شیمیایی آن $C_6H_8O_7\cdot H_2O$ است.⁷ مونوهیدرات از طریق تبلور در محلول‌های آبی غلیظ در دمای پایین (آب سرد) تولید می‌شود.⁴ محتوای آب در گرید مونوهیدرات معمولاً در محدوده ۷.۵ تا ۹.۰ درصد جرمی قرار دارد.⁹

اگرچه هر دو گرید حلالیت بالایی در آب دارند (حدود ۵۹.۲ درصد در ۲۰ درجه سانتیگراد)، مونوهیدرات به دلیل وجود آب ساختاری، ممکن است سرعت انحلال بالاتری داشته باشد، که این ویژگی آن را برای کاربرد در مایعات ایده‌آل می‌کند.⁷ همچنین، لازم به ذکر است که گرید مونوهیدرات در دمای ۴۷ درجه سانتیگراد آب تبلور خود را از دست داده و به فرم خشک تبدیل می‌شود.⁴

کاربرد هدفمند گریدها در صنایع غذایی ایران

انتخاب گرید مناسب یک تصمیم فنی و عملیاتی است که باید با توجه به نوع محصول، نیاز به کنترل رطوبت، و شرایط نگهداری صورت گیرد.¹⁰

• کاربردهای اسید سیتریک خشک (Anhydrous): این گرید به دلیل فاقد بودن آب تبلور، برای فرمولاسیون‌هایی که در برابر رطوبت حساس هستند، ایده‌آل است. مهم‌ترین کاربردهای آن شامل استفاده در مخلوط‌های نوشیدنی پودری، طعم‌دهنده‌های خشک، مکمل‌های غذایی پودری، و قرص‌های جوشان است.¹⁰ استفاده از فرم خشک در این محصولات، به حفظ پایداری طولانی‌مدت و جلوگیری از واکنش‌های ناخواسته که توسط رطوبت آغاز می‌شوند، کمک شایانی می‌کند. علاوه بر این، قیمت فروش گرید خشک معمولاً اندکی بالاتر از گرید آبدار است، که نشان‌دهنده ترجیح بازار برای ثبات بیشتر آن در برخی کاربردهای حساس می‌باشد.³
• کاربردهای اسید سیتریک آبدار (Monohydrate): این گرید ترجیحاً در فرآورده‌های با محتوای مایع بالا به کار می‌رود. کاربردهای عمده شامل انواع نوشیدنی‌ها، شربت‌ها، آبمیوه‌ها، مرباجات، ژله‌ها و دسرها است.⁵ در صنایع فرآورده‌های گوشتی (مانند سوسیس و کالباس) و ترشیجات نیز از گرید آبدار به‌عنوان نگهدارنده و تنظیم‌کننده طعم ترش استفاده می‌شود.⁵

یکی از ملاحظات مهم در انتخاب گرید برای واردات اسید سیتریک خشک و آبدار، درک ریسک عملیاتی آن است. اسید سیتریک مونوهیدرات یک ماده کمی آب‌شوی (Hygroscopic) است و در صورت قرار گرفتن در معرض رطوبت محیطی، مستعد جذب آب است که منجر به پدیده “کلوخه شدن” (Caking) می‌شود.¹¹ بنابراین، برای محصولاتی که ماهیت پودری دارند و یا برای واردات به مناطقی با رطوبت محیطی بالا یا در فصول گرم، استفاده از گرید خشک ریسک عملیاتی کمتری را متوجه واردکننده می‌سازد.

شناسایی و مقایسه بهترین برندهای چینی (قطب اصلی تأمین ایران)

کشور چین به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده اسید سیتریک در سطح جهان، سهم اصلی تأمین نیاز صنایع ایران را نیز بر عهده دارد.¹² واردکنندگان ایرانی باید بر برندهایی تمرکز کنند که علاوه بر قیمت رقابتی، از استانداردهای کیفی بالایی نیز برخوردار باشند.

مروری بر برندهای پرطرفدار و استاندارد در بازار ایران

در بازار داخلی ایران، سه برند چینی به طور مداوم عرضه می‌شوند و از شهرت بیشتری برخوردارند:

1. TTCA (Tian Tian Chemical Co., Ltd.): این شرکت در استان شاندونگ چین واقع شده و به‌عنوان یکی از قوی‌ترین بازیگران بازار شناخته می‌شود.⁹ برند TTCA دارای سابقه طولانی در تأمین مواد اولیه صنایع غذایی ایران است و محموله‌های آن اغلب با گواهی بهداشت و آنالیز آماده عرضه می‌شوند.¹⁴ گواهی آنالیز (COA) برند TTCA نشان‌دهنده تعهد این شرکت به مطابقت با استانداردهای دارویی و غذایی بین‌المللی نظیر BP2011، USP34 و FCC7 است.⁹ خلوص محصول این برند در گرید مونوهیدرات، معمولاً بین ۹۹.۵ تا ۱۰۰.۵ درصد گزارش شده و سطح فلزات سنگین کنترل شده (مانند سرب و جیوه زیر ۱ واحد در میلیون) دارد که برای انطباق با مقررات سخت‌گیرانه سازمان غذا و دارو ایران حیاتی است.⁹
2. Ensign (Weifang Ensign Industry Co., Ltd.): انساین یکی دیگر از تولیدکنندگان بزرگ جهانی است که در بازار ایران در کنار TTCA و برند جوین (Join) عرضه می‌شود.³ تمرکز این شرکت بر تولید انبوه با رعایت استانداردهای کیفیت است و محصولات آن در فرمولاسیون‌های نوشیدنی‌ها و مکمل‌های غذایی به وفور استفاده می‌شوند.¹⁶ برای واردکنندگان، دسترسی به گواهینامه‌های ایمنی غذایی این برند مانند ISO22000، HACCP و Halal ضروری است.¹⁷
3. برندهای دیگر: شرکت‌هایی نظیر Fondland Chemicals، Jiaxing Renze، و Gongyi Filter Industry نیز در لیست تأمین‌کنندگان چینی دیده می‌شوند، اما TTCA و Ensign از نظر حجم و شناخت برند در ایران، پیشتاز هستند.¹⁸

گواهینامه‌های کلیدی برای تأیید صلاحیت برندهای چینی

از آنجایی که اسید سیتریک برای مصرف خوراکی وارد می‌شود، مسئول فنی شرکت واردکننده باید اطمینان حاصل کند که تولیدکننده خارجی مدارک زیر را در اختیار دارد:

• استانداردهای بین‌المللی: مطابقت با USP (United States Pharmacopeia)، BP (British Pharmacopeia) و FCC (Food Chemical Codex) که نشان‌دهنده خلوص و ایمنی لازم برای گرید غذایی است.⁹
• گواهی حلال (Halal Certification): با توجه به اینکه اسید سیتریک از طریق فرآیند تخمیر قارچ Aspergillus niger از ملاس یا محلول شکر تولید می‌شود، فرآیند تولید آن ذاتاً حلال است.⁸ با این حال، ارائه گواهی حلال (مانند MUI HALAL) برای اخذ مجوزهای لازم از سازمان غذا و دارو و پذیرش محصول در بازار ایران حیاتی است.¹⁷
• سیستم‌های مدیریت ایمنی: گواهینامه‌های ISO22000، HACCP و BRC یا FSSC 22000، که نشان‌دهنده کنترل دقیق کارخانه بر کل فرآیند تولید و زنجیره تأمین است.¹⁷

تحلیل داده‌های اخیر نشان می‌دهد که حجم و قیمت صادرات اسید سیتریک چین در سه ماهه اول سال ۲۰۲۴ با کاهش مواجه بوده است (حجم ۵.۷۵ درصد و قیمت ۲۴.۷۱ درصد کاهش سالانه).²² این شرایط نشان‌دهنده یک بازار جهانی با فشار عرضه بالا و تقاضای ضعیف است. این وضعیت فرصتی را برای واردکنندگان ایرانی فراهم می‌کند تا در مذاکرات، قیمت‌های رقابتی‌تری را بر اساس FOB یا CFR تثبیت کنند. با این حال، کاهش شدید قیمت صادرات، لزوم مدیریت ریسک نوسان قیمت موجودی کالا (Inventory Risk) را برای بازرگانان ایرانی افزایش می‌دهد.

چشم‌انداز تأمین از هند: مزیت‌های رقابتی و جایگاه ثانویه

گرچه چین تأمین‌کننده اصلی است، هند به عنوان یک تولیدکننده مستقیم و یک مرکز تجاری کلیدی (دومین شریک تجاری بزرگ چین در این حوزه) دارای اهمیت است.²²

معرفی تولیدکنندگان هندی و تمرکز بر استانداردها

برند HTMC Group: این شرکت به‌عنوان یک تولیدکننده و صادرکننده شناخته‌شده اسید سیتریک آبدار و خشک از هند فعالیت می‌کند.²¹ مزیت کلیدی تأمین از هند، به‌ویژه از برندهایی مانند HTMC، تمرکز بالا بر انطباق با استانداردهای کیفی است. شرکت‌های هندی اغلب طیف گسترده‌ای از گواهینامه‌ها را برای تأمین نیاز بازارهای حساس (مانند FSSAI، BRC، FDA، Halal و Kosher) ارائه می‌دهند که می‌تواند در فرآیند ثبت منبع در ایران، یک مزیت کیفی محسوب شود.²¹

با این حال، باید در نظر داشت که سهم واردات اسید سیتریک ایران از هند در مقایسه با چین بسیار ناچیز است. در سال ۲۰۲۲، ایران حدود ۱.۵۸ میلیون دلار اسید سیتریک از چین وارد کرد، در حالی که این رقم برای هند ۸۴.۸ هزار دلار بود.¹² این نشان می‌دهد که واردکنندگان ایرانی به دلیل ملاحظات قیمت، لجستیک یا حجم، همچنان چین را به‌عنوان منبع اصلی ترجیح می‌دهند.

دلایل کاهش حجم واردات ایران و پیامدهای آن

آمارها نشان می‌دهند که واردات اسید سیتریک و املاح آن به ایران در سال ۲۰۲۳ به شدت کاهش یافته (حدود ۷۵.۶ درصد کاهش نسبت به سال قبل).²³ در حالی که تقاضای داخلی برای این افزودنی ضروری همچنان بالا است، کاهش ۷۵ درصدی یک سیگنال قوی از چالش‌های ساختاری در فرآیند واردات است.

این کاهش شدید حجم واردات، ممکن است دلایل متعددی داشته باشد:

1. محدودیت‌های ارزی و دولتی: کنترل شدید تخصیص ارز دولتی و اولویت‌بندی واردات توسط دولت، می‌تواند دسترسی به منابع ارزی برای واردات مواد اولیه را دشوار کرده باشد.
2. سیاست‌های حمایتی از تولید داخلی: تلاش‌های دولت برای کاهش وابستگی به واردات، حتی با وجود پیشرفت کند واحدهای تولید داخلی اسید سیتریک، منجر به سخت‌گیری بیشتر در اعطای مجوزهای وارداتی شده است.¹⁵
3. پیچیدگی‌های فرآیند انطباق مقرراتی: فرآیندهای طولانی و پیچیده ثبت منبع و اخذ مجوز ترخیص از سازمان غذا و دارو (که تا ۶ ماه اعتبار دارد) ممکن است موجب تأخیر و انصراف واردکنندگان شده باشد.²⁴

نتیجه این وضعیت آن است که واردکننده باید انتظار یک بازار تحت نظارت شدید، با ریسک بالای نوسانات ارزی و لزوم برنامه‌ریزی بسیار دقیق برای مدیریت سهمیه‌های وارداتی و مجوزهای قطعی را داشته باشد. تأمین باید کاملاً بر مبنای نیاز واقعی و مجوزهای اخذ شده صورت پذیرد تا از انبارداری طولانی‌مدت و ریسک‌های مالی جلوگیری شود.

الزامات قانونی و فرآیندهای انطباق سازمان غذا و دارو (FDA)

اسید سیتریک گرید غذایی یک ماده اولیه حیاتی است و ورود آن به کشور مستلزم رعایت کامل الزامات سازمان غذا و دارو ایران (TTAC) است. این ماده در دسته مواد اولیه‌ای قرار دارد که مشمول ثبت منبع اجباری هستند.²⁴

اجبار ثبت منبع کارخانه خارجی (Source Registration) در سامانه TTAC

ثبت منبع، فرآیندی است که طی آن، مشخصات کامل کارخانه تولیدکننده خارجی در سامانه IRC/TTAC سازمان غذا و دارو ثبت می‌شود تا پروانه بهداشتی منبع (Source Health Permit) دریافت شود.²⁶ این پروانه، پیش‌نیاز اصلی برای ثبت درخواست پروانه ورود و ترخیص کالا است.²⁶

مدارک حیاتی برای ثبت منبع خارجی:

1. قرارداد رسمی تأیید شده: از مهم‌ترین الزامات برای ثبت منبع خارجی، ارائه اصل قرارداد به زبان انگلیسی یا ترجمه رسمی آن (در صورت غیرانگلیسی بودن) بین شرکت واردکننده ایرانی و شرکت تولیدکننده خارجی (مانند TTCA یا HTMC) است. نکته بسیار مهم این است که این قرارداد باید ممهور به مهر سفارت جمهوری اسلامی ایران در کشور مبدأ باشد تا رسمیت قانونی پیدا کند.²⁵
2. مدارک صلاحیت تولیدکننده: شامل کپی پروانه تأسیس و بهره‌برداری کارخانه، گواهینامه‌های بین‌المللی (ISO, HACCP, Halal)، و فرم PMF (Plant Master File) که جزئیات فرآیند تولید و کنترل کیفیت کارخانه را شرح می‌دهد.²⁶

فرآیند اخذ مجوز ورود، ترخیص و مصرف

فرآیند بازرگانی خارجی اسید سیتریک در ایران شامل سه مرحله مجوز است که توسط نهادهای نظارتی کنترل می‌شود:

1. مجوز ورود (پیش از حمل): ثبت پیش‌فاکتور (Proforma Invoice) در سامانه جامع تجارت و کسب موافقت اولیه سازمان‌های مجوزدهنده. مدت زمان صدور این مجوز برای منابعی که سابقه قبلی در سامانه دارند، معمولاً ۱ روز کاری و برای منابع جدید ۳ روز کاری است.²⁴
2. مجوز ترخیص (در گمرک): پس از رسیدن کالا به گمرک، وزارت بهداشت مدارک اصلی را بررسی می‌کند. این مدارک شامل اصل گواهی بهداشت صادره از مقام ذی‌صلاح کشور مبدأ (تأیید شده توسط سفارت ایران)، برگه آنالیز کالا (COA)، و مستندات تاریخ تولید و انقضا است.²⁴
3. مجوز مصرف (کنترل کیفیت نهایی): اگر محموله دارای سابقه واردات نباشد، از آن در انبار گمرک نمونه‌برداری شده و برای مطابقت با آنالیز ارائه شده (COA) و استانداردهای داخلی، به آزمایشگاه‌های مورد تأیید وزارت بهداشت ارسال می‌شود. پس از تأیید نهایی خلوص و ایمنی، مجوز مصرف صادر می‌شود.²⁴ این فرآیند کنترل کیفی بسیار دقیق است.

کد تعرفه گمرکی (HS Code) برای اسید سیتریک ۲۹۱۸۱۴۰۰ است که واردکنندگان برای ثبت سفارش و انجام تشریفات گمرکی باید از آن استفاده نمایند.²⁷

مدیریت ریسک کیفیت و لجستیک واردات اسید سیتریک

ماهیت فیزیکی اسید سیتریک، به‌خصوص گرید مونوهیدرات، چالش‌های لجستیکی خاصی را در طول حمل و نقل ایجاد می‌کند که واردکننده باید آن‌ها را مدیریت کند.

جلوگیری از کلوخه شدن (Caking) و نکات حیاتی حمل و نقل دریایی

همان‌طور که ذکر شد، اسید سیتریک مونوهیدرات تمایل به جذب رطوبت محیطی دارد.¹¹ جذب رطوبت می‌تواند باعث چسبیدن دانه‌ها به یکدیگر و ایجاد توده‌های بزرگ یا “کلوخه شدن” (Caking) شود. این پدیده، استفاده از ماده را در خطوط تولید صنعتی دشوار یا غیرممکن می‌سازد.

• مدیریت دمای حمل و نقل: ریسک کلوخه شدن به‌ویژه در حمل و نقل دریایی طولانی‌مدت و در فصول گرم سال (تابستان) و در مسیرهایی با رطوبت بالا (مانند مسیرهای چین به بندرعباس) افزایش می‌یابد. واردکننده باید از بسته‌بندی‌های استاندارد و کاملاً ضد رطوبت (مانند کیسه‌های چند لایه یا جامبو بگ‌های مجهز به لاینر داخلی) اطمینان حاصل کند و محموله را در برابر آفتاب و دمای بالا محافظت نماید.¹³ در صورت امکان، استفاده از کانتینرهای مجهز به تهویه یا کنترل دما توصیه می‌شود تا از تشدید پدیده آب‌شوی بودن جلوگیری گردد.¹¹

روش‌های استاندارد کنترل کیفیت و آنالیز وارداتی

برای اطمینان از کیفیت و خلوص محصول، اتکا صرف به گواهی آنالیز (COA) ارائه‌شده توسط تولیدکننده خارجی کافی نیست.

• اهمیت آنالیز HPLC: بهترین روش برای تعیین دقیق میزان خلوص اسید سیتریک، شناسایی و اندازه‌گیری ناخالصی‌ها، و کنترل میزان فلزات سنگین (مانند آرسنیک، سرب، آلومینیوم و جیوه) و مواد ناخواسته (مانند اگزالات و خاکستر سولفاته) استفاده از روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) است.⁹
• مطابقت با COA: گواهی آنالیز ارائه‌شده توسط تولیدکننده (مانند TTCA) که باید حدود مجاز هر ناخالصی را بر اساس استانداردهای بین‌المللی (مانند <10ppm فلزات سنگین) قید کند، مبنای کار آزمایشگاه‌های وزارت بهداشت در گمرک است.⁹
• ریسک حقوقی عدم تطابق: واردکننده باید قرارداد خرید را به گونه‌ای تنظیم کند که مسئولیت عدم تطابق کیفی (در صورت رد شدن نمونه در آزمایشگاه‌های مورد تأیید وزارت بهداشت ایران) به عهده تولیدکننده خارجی باشد. عدم تطابق نمونه با COA، نه‌تنها منجر به رد شدن مجوز مصرف می‌شود، بلکه می‌تواند هزینه‌های سنگین دموراژ و انبارداری را نیز به واردکننده تحمیل کند.²⁴

نتیجه‌گیری: رویکرد استراتژیک به واردات جوهر لیمو

واردات موفق اسید سیتریک خشک و آبدار به ایران، مستلزم اتخاذ یک رویکرد جامع است که دانش فنی (انتخاب گرید)، بازرگانی (برندهای مطمئن چینی و هندی) و انطباق مقرراتی (مدارک TTAC) را در هم آمیزد.

برندهای چینی نظیر TTCA و Ensign با تأمین حجم بالا و ارائه مدارک انطباق با استانداردهای USP/BP/FCC و حلال، همچنان ستون فقرات تأمین ایران هستند. در مقابل، برندهای هندی مانند HTMC می‌توانند به عنوان یک منبع ثانویه با تمرکز بر گواهینامه‌های کیفی خاص (مانند BRC) در نظر گرفته شوند.

با توجه به کاهش ۷۵ درصدی حجم واردات ایران در سال ۲۰۲۳، مدیریت سهمیه‌های ارزی و رعایت کامل الزامات ثبت منبع اجباری در سامانه TTAC، ازجمله تأیید قراردادها توسط سفارت ایران در مبدأ، اولویت مطلق واردکنندگان است. همچنین، باید توجه ویژه‌ای به مدیریت ریسک لجستیکی کلوخه شدن در گرید مونوهیدرات و اطمینان از صحت آنالیز محصول وارداتی با استفاده از روش‌هایی نظیر HPLC برای دریافت مجوز مصرف نهایی صورت گیرد. موفقیت در این حوزه، نیازمند فعالیت از طریق شرکت‌های بازرگانی متخصصی است که تسلط کامل بر پیچیدگی‌های فنی و مقرراتی سازمان غذا و دارو داشته باشند.

منابع

1. واردات اسید سیتریک – مدرن تجارت خاوران, accessed on October 28, 2025, http://modern-tejarat.ir/%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9/
2. اسید سیتریک چیست و چه کاربردی دارد؟ – دیجی شیمی, accessed on October 28, 2025, https://digishimi.com/index.aspx?Article=What-is-citric-acid-and-what-is-its-use?
3. خرید اسید سیتریک خشک و آبدار + بهترین قیمت – شیمی استور, accessed on October 28, 2025, https://shimistore.com/product/citric-acid/
4. طرح توجیهی اسید سیتریک ⚗️ جوهر لیمو (مشاوره مجوز و وام) – وبسایت گسترش کارآفرینی, accessed on October 28, 2025, https://www.2invest.ir/fa/downloads/business-plan/chemical/citric-acid
5. اسید سیتریک آبدار | نیوساد تجارت پیشه ور, accessed on October 28, 2025, https://newsaad.ir/acid-citric-monohydrate/
6. تفاوت اسید سیتریک خشک و آبدار [ماده پرکاربرد در صنعت ] ✔️, accessed on October 28, 2025, https://tehranacid.ir/difference-dry-and-juicy-citric-acid/
7. Citric Acid Anhydrous vs. Monohydrate – practical uses – Blog – HD Chemicals LTD, accessed on October 28, 2025, https://shop.hdchemicals.co.uk/blogs/news/citric-acid-anhydrous-vs-monohydrate-practical-uses
8. تفاوت بین اسید سیتریک خشک و آبدار – پویا ویژن, accessed on October 28, 2025, https://pouyavision.com/difference-between-monohydtare-and-anhydrous-citric-acid/
9. TTCA CO., LTD., accessed on October 28, 2025, https://shimistore.com/wp-content/uploads/2024/09/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2-%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9-%D8%A2%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D8%B1-ttca.pdf
10. Monohydrate vs. Anhydrous Citric Acid, accessed on October 28, 2025, https://citricworksagra.com/monohydrate-vs-anhydrous.php
11. ICSC 0704 – سیتریک اسید، مونو هیدرات, accessed on October 28, 2025, https://chemicalsafety.ilo.org/dyn/icsc/showcard.display?p_lang=fa&p_card_id=0704&p_version=2
12. طرح تولید اسید سیتریک – مهندسین مشاور پارس رابین، تهیه طرح توجیهی و امکان سنجی – etarh, accessed on October 28, 2025, https://etarh.com/%D8%B7%D8%B1%D8%AD-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9-2/
13. خرید اسید سیتریک | سیتریک، خشک، صنعتی، خوراکی – دیجی شیمی, accessed on October 28, 2025, https://digishimi.com/index.aspx?Product=%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9
14. واردات مستقیم اسید سیتریک خوراکی TTCA – akpsho.com, accessed on October 28, 2025, https://www.akpsho.com/ads/5178/%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AA+%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%DB%8C%D9%85+%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF+%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9+%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C+TTCA
15. بررسی بازار صنعت اسید سیتریک – مهندسین مشاور پارس رابین – etarh, accessed on October 28, 2025, https://etarh.com/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9/
16. Ensign 25kg Bag Citric Acid Anhydrous Monohydrate for Beverages E 330 Monohydrate Food Supplement – Citric Acid and Lemon Acid – Weifang Tinmu Chemical Co., Ltd., accessed on October 28, 2025, https://wftianmu.en.made-in-china.com/product/WFwaAidvfhrt/China-Ensign-25kg-Bag-Citric-Acid-Anhydrous-Monohydrate-for-Beverages-E-330-Monohydrate-Food-Supplement.html
17. Citric Acid Anhydrous Powder MSDS Ensign Citric Acid Anhydrous Powder Food Grade – Citric Acid Anhydrous, Anhydrous Citric Acid – Shanghai Tianjia Biochemical Co., Ltd., accessed on October 28, 2025, https://tianjiachem.en.made-in-china.com/product/GdvaMSCOMKRA/China-Citric-Acid-Anhydrous-Powder-MSDS-Ensign-Citric-Acid-Anhydrous-Powder-Food-Grade.html
18. Top Citric Acid Manufacturers in China | Verified Suppliers List – Accio, accessed on October 28, 2025, https://www.accio.com/supplier/citric-acid-manufacturers-in-china
19. واردات اسید سیتریک خشک از چین -citric acid – ام تی رویال – mt royal, accessed on October 28, 2025, https://mtroyal.com.tr/fa/%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9-%D8%AE%D8%B4%DA%A9-%D8%A7%D8%B2-%DA%86%DB%8C%D9%86/
20. صفر تا صد تولید اسید سیتریک خشک و آبدار, accessed on October 28, 2025, https://acidonline.net/production-of-citric-acid/
21. Citric Acid Anhydrous & Monohydrate Manufacturer in India – HTMC Group, accessed on October 28, 2025, https://htmcgroup.com/citric-acid
22. بررسی وضعیت صادرات اسید سیتریک در سه ماهه اول و پیش بینی سه ماهه دوم, accessed on October 28, 2025, https://af.ziofoodadditives.com/news/review-of-citric-acid-export-situation-in-the-83171821.html
23. Citric Acid Price in Iran – 2025 – Charts and Tables – IndexBox., accessed on October 28, 2025, https://www.indexbox.io/search/citric-acid-price-iran/
24. دریافت مجوز برای مواد غذایی و نوشیدنی – شرکت بازرگانی ایمن تجارت کارآمد, accessed on October 28, 2025, https://irclearance.com/blog/mojaveze-mavade-ghazaee-nooshidani/
25. سازمان غذا و دارو امور فرآورده های غذایی و آشامیدنی اداره کل, accessed on October 28, 2025, https://fda.goums.ac.ir/files/deputy_pf/files/bakhshnameh_sodor_sabt_manda-food.pdf
26. ثبت منبع کارخانجات و کارگاه های غذایی و آشامیدنی | میز خدمت, accessed on October 28, 2025, https://gservice.mui.ac.ir/fa/node/1175
27. کد تعرفه (HS Code) 29181400 – اسید سیتریک – های‌اکسپورت – سایت Hi Export, accessed on October 28, 2025, https://hi-export.ir/tariff/29181400
28. اقدامات احتیاطی برای حمل و نقل اسید سیتریک – دانش – Zibo Anquan Chemical Co., Ltd, accessed on October 28, 2025, https://af.zbaqchem.com/info/precautions-for-transportation-of-citric-acid-74300499.html
29. تعیین اسید سیتریک (HPLC) – EUROLAB – Laboratuvar, accessed on October 28, 2025, https://www.laboratuvar.com/fa/gida-analizleri/kimyasal-analizler/sitrik-asit-tayini-hplc
30. آنالیز HPLC چیست | دستگاه HPLC | کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا – مبتکران شیمی, accessed on October 28, 2025, https://www.mbkchemical.com/blog/hplc/