راهنمای رفع تعهد ارزی صادرات

راهنمای رفع تعهد ارزی صادرات در سال ۱۴۰۴

ارسال شده توسط admin مهر ۲۹, ۱۴۰۴

فهرست مطالب

مقدمه: اهمیت حیاتی مدیریت ارز صادراتی در مسیر موفقیت و معافیت مالیاتی

در شرایط پیچیده اقتصادی و محدودیت‌های بین‌المللی، مدیریت جریان ارز حاصل از صادرات (بازگشت ارز) به اصلی‌ترین دغدغه و کلید موفقیت صادرکنندگان حرفه‌ای تبدیل شده است. رفع تعهد ارزی، به معنای بازگرداندن درصد مشخصی از ارز حاصل از فروش کالا یا خدمات به چرخه رسمی اقتصاد کشور است.1 این فرآیند صرفاً یک تکلیف ملی نیست، بلکه یک الزام حیاتی برای تداوم فعالیت‌های تجاری و حفظ منافع صادرکننده محسوب می‌شود.3

طبق ماده ۱۴۱ قانون مالیات‌های مستقیم، صادرکنندگانی که تعهدات ارزی خود را در مهلت قانونی رفع کنند، مجاز به استفاده از معافیت‌های مالیاتی صادراتی خواهند بود.3 گزارش پیش رو با هدف ارایه یک راهنمای رفع تعهد ارزی صادرات، امن‌ترین روش‌های عملی دریافت پول در سطح بین‌المللی را با قانونی‌ترین روش‌های رفع تعهد ارزی در چارچوب آخرین بخشنامه‌های سال ۱۴۰۴ بانک مرکزی ترکیب می‌کند تا فعالان اقتصادی بتوانند با کمترین ریسک، مسیر تجاری خود را تسهیل نمایند.

بخش اول: درک چارچوب قانونی رفع تعهد ارزی (آخرین به‌روزرسانی‌های ۱۴۰۴)

آگاهی دقیق از الزامات حقوقی و بخشنامه‌های بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، نقطه شروع هر برنامه موفق صادراتی است. تعهد ارزی به طور خلاصه به معنی تسویه یا انجام تعهدات مالی بین‌المللی است که در فرآیند صادرات ایجاد می‌شود.2 هدف اصلی از این قانون، کنترل جریان ارز، جلوگیری از خروج غیرقانونی سرمایه و تأمین ارز مورد نیاز برای واردات کالاهای اساسی کشور است.

تعریف و اجزای کلیدی تعهد ارزی بر اساس بخشنامه‌های جدید

تعهد ارزی صادرکنندگان را ملزم می‌کند تا ارز دریافتی از خریداران خارجی را طبق دستورالعمل‌های بانک مرکزی، در یک بازه زمانی مشخص به کشور بازگردانند.2 این بازگشت ارز، تعیین‌کننده نظم مالی عملیات تجاری و تضمین‌کننده اعتبار صادرکننده نزد نهادهای ناظر است.

آخرین مصوبه در خصوص درصد تعهد (۱۴۰۴)

بر اساس مصوبات سی‌امین جلسه کارگروه بازگشت ارز حاصل از صادرات، که از اول مرداد ماه ۱۴۰۴ لازم‌الاجرا خواهد بود، حد آستانه برخورداری از مشوق‌ها و معافیت‌های صادراتی برای تمامی صادرکنندگان، به میزان ۷۰ درصد تعیین شده است.5 این بدان معنا است که صادرکننده برای استفاده از مزیت معافیت مالیاتی صادراتی، ملزم به بازگرداندن حداقل ۷۰ درصد از ارزش پروانه گمرکی خود از طریق روش‌های رسمی تعیین‌شده است.

کاهش حاشیه امن برای صادرکننده، پیامدهای مهمی در بر دارد. با سخت‌تر شدن شرایط و تعیین آستانه ۷۰ درصدی برای دریافت معافیت مالیاتی 3، صادرکنندگان دیگر در انتخاب روش رفع تعهد، از حاشیه امن کافی برخوردار نیستند. عدم رعایت این درصد، کل صرفه اقتصادی حاصل از صادرات را زیر سوال می‌برد، بنابراین، این آستانه ۷۰ درصدی نه یک انتخاب، بلکه یک الزام سختگیرانه برای بقای رقابتی در نظر گرفته می‌شود.

همچنین در برخی بخشنامه‌ها، اخذ مابه‌التفاوت نرخ ارز بر اساس ضوابط بانک مرکزی مترتب است، که این مابه‌التفاوت می‌تواند تا نرخ فروش حواله کالاهای اساسی و ضروری (EC) یا حتی حواله (TT) در سامانه معاملات الکترونیکی ارز (ETS) اعمال شود.6 صادرکنندگان باید این قانون نرخ‌گذاری را به دقت در محاسبات سود و زیان خود لحاظ کنند.

تبیین مهلت‌های قانونی بازگشت ارز

مهلت قانونی استاندارد برای رفع تعهد ارزی معمولاً شش ماه پس از تاریخ صدور پروانه گمرکی تعیین می‌شود.4 با این حال، به دلیل شرایط خاص، مهلت‌های تمدیدی نیز برای کوتاژهای قدیمی اعلام می‌شود. برای مثال، مهلت رفع تعهد ارزی مربوط به سال ۱۴۰۱ تا پایان اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۴ تمدید شد.7 صادرکنندگان باید همواره به اطلاعیه‌های رسمی بانک مرکزی و وزارت صمت برای مدیریت زمان‌بندی بازگشت ارز توجه ویژه داشته باشند.

بخش دوم: مسیرهای قانونی رفع تعهد ارزی (انتخاب‌های استراتژیک صادرکننده)

صادرکنندگان در مواجهه با الزام رفع تعهد ارزی، باید از میان روش‌های پذیرفته‌شده توسط بانک مرکزی، گزینه‌ای را انتخاب کنند که علاوه بر قانونی بودن، بیشترین مزیت را برای کسب و کار آن‌ها داشته باشد.

۱. فروش ارز حاصل از صادرات در سامانه نیما (متداول و سریع)

رایج‌ترین روش برای تسویه تعهدات ارزی، فروش ارز صادراتی در سامانه نیما (نظام یکپارچه معاملات ارزی) است.1 سامانه نیما که بخشی از سامانه جامع تجارت (NTSW) محسوب می‌شود 4، بستری رسمی را فراهم می‌کند که صادرکننده ارز خود (معمولاً در قالب حواله) را به واردکنندگان متقاضی عرضه می‌کند.

مزایا و چالش‌ها: این روش شفاف‌ترین راهکار برای بانک مرکزی است و به صادرکننده کمک می‌کند تا نقدینگی ریالی مورد نیاز خود را به سرعت تأمین کند. با این حال، چالش اصلی زمانی مطرح می‌شود که نرخ کشف شده در نیما، پایین‌تر از نرخ بازار آزاد باشد. همچنین، فرآیند اداری ممکن است در صورت عدم هماهنگی کامل میان بانک عامل و صرافی‌ها کمی طولانی شود.

۲. واردات در مقابل صادرات (امن‌ترین روش کنترل ارز)

استفاده از ارز حاصل از صادرات برای تأمین مالی واردات کالا یا مواد اولیه، یک راهکار استراتژیک و امن در شرایط تحریم به شمار می‌رود.3 در این روش، صادرکننده به جای فروش ارز در داخل، از قدرت خرید ارز خود در بازارهای جهانی استفاده می‌کند.

مکانیسم استراتژیک: این روش نیاز صادرکننده به تبدیل اجباری ارز به ریال با نرخ‌های رسمی را از بین می‌برد و کنترل کامل ارزش قدرت خرید ارز را در دست صادرکننده نگه می‌دارد. از دیدگاه تجاری، این یک مزیت بزرگ محسوب می‌شود، زیرا ریسک ناشی از نوسانات شدید نرخ ارز در بازار داخلی را برای صادرکننده به حداقل می‌رساند. واردات در مقابل صادرات می‌تواند برای خود صادرکننده یا دیگری (با حق واگذاری گواهی) ثبت شود.9 ثبت سفارش این نوع واردات باید حتماً در سامانه جامع تجارت به آدرس ntsw.ir صورت پذیرد.9

لازم به ذکر است که طبق مصوبات جدید، برای کالاهایی که تحت رژیم ورود موقت صادر می‌شوند، حداقل تفاوت ۴ درصدی بین ارزش ورود موقت و ارزش صادراتی تعیین شده است.5 این نکته، محاسبات مالی صادرکنندگان در استفاده از ارز حاصل از صادرات برای تأمین کالا با شرایط خاص را پیچیده‌تر و مستلزم دقت مضاعف می‌کند.

۳. تجارت تهاتری (Barter) و فرصت‌های جدید منطقه‌ای

تهاتر، به معنی تبادل کالا یا خدمات بدون انجام پرداخت نقدی است.11 این روش در سایه تحریم‌ها به یک راهکار کلیدی برای دور زدن محدودیت‌های بانکی بین‌المللی تبدیل شده است.12 تجارت تهاتری به صادرکنندگان اجازه می‌دهد تا صادرات غیرنفتی خود (مانند محصولات کشاورزی یا پتروشیمی) را مستقیماً با واردات کالاهای اساسی و مواد اولیه تهاتر کنند.

همگرایی ژئوپلیتیکی: تسهیلات جدیدی که کشورهایی نظیر پاکستان در تجارت تهاتری با ایران، روسیه و افغانستان ایجاد کرده‌اند، فرصتی طلایی را برای صادرکنندگان ایرانی فراهم آورده است.13 این سیاست‌های منطقه‌ای با کاهش نیاز به انتقال ارزی پرریسک و کاهش وابستگی به نظام مالی مبتنی بر دلار، به صادرکنندگان کمک می‌کند تا از طریق مجاری غیردلاری، تعهدات ارزی خود را تسویه نمایند. علاوه بر این، روش‌های دیگری نظیر واگذاری ارز حاصل از صادرات به دیگران، فروش ارز به صورت اسکناس به بانک مرکزی یا صرافی‌ها، و بازپرداخت تسهیلات ارزی اعطایی نیز برای رفع تعهدات ارزی پذیرفته شده‌اند.14

راهنمای رفع تعهد ارزی صادرات

بخش سوم: آسان‌ترین و امن‌ترین روش‌های عملی دریافت پول بین‌المللی (تحت تحریم)

دریافت پول از خریدار خارجی، مرحله اول و مهم‌ترین چالش عملیاتی در زنجیره صادرات است. به دلیل قطع دسترسی مستقیم بانک‌های ایرانی به سیستم سوئیفت (SWIFT) 15، صادرکنندگان ناچار به استفاده از کانال‌های غیررسمی یا واسطه‌ای هستند.

۱. نقش محوری صرافی‌های مجاز و معتبر (جایگزین SWIFT)

در شرایطی که دسترسی مستقیم به سیستم‌های بانکی جهانی ممکن نیست 12، استفاده از صرافی‌های مجاز و معتبر به عنوان امن‌ترین و رایج‌ترین روش برای انتقال و دریافت وجوه صادراتی به ایران شناخته می‌شود.17 این صرافی‌ها عملاً نقش بانک‌های واسط را ایفا می‌کنند.

مکانیسم عملیاتی: صرافی‌های معتبر که در کشورهای همسایه مانند امارات، ترکیه یا چین شعبه یا شریک تجاری دارند 12، می‌توانند فرآیند انتقال را که در حالت عادی شامل زنجیره‌ای از واسطه‌ها (مانند دوبی و مالزی) است 16، کوتاه و امن‌تر سازند. هنگام استفاده از صرافی، خریدار خارجی وجه را به حساب صرافی در خارج واریز می‌کند و صادرکننده با ارائه مستندات، معادل ریالی یا ارزی خود را در داخل کشور تحویل می‌گیرد.17 برای حفظ امنیت، صادرکننده باید در انتخاب صرافی دقت کند و اطمینان حاصل نماید که صرافی انتخابی دارای مجوز رسمی است و مستندات فروش ارز را به گونه‌ای شفاف فراهم می‌کند که برای ثبت و رفع تعهد در سامانه نیما قابل قبول باشد.17

۲. راهکار دیجیتال: استفاده از ارزهای باثبات (مانند تتر/USDT)

از نظر سرعت و سهولت انتقال، استفاده از ارزهای دیجیتال یک روش بسیار جذاب است. ارزهای باثبات (Stablecoins) مانند تتر (USDT) به دلیل سرعت بسیار بالا، امنیت خوب و نداشتن سقف انتقال وجه، گزینه‌ای کارآمد برای دریافت پول از خریداران خارجی محسوب می‌شوند.17 تتر به دلیل تثبیت قیمت معادل یک دلار، ریسک نوسانات شدید بازار ارزهای دیجیتال (برخلاف بیت‌کوین) را خنثی می‌کند.17

پیوند عملیات به انطباق قانونی: هرچند دریافت ارز از طریق تتر آسان و سریع است، باید توجه داشت که تا لحظه نگارش این گزارش، ارز دیجیتال به طور مستقیم به عنوان روشی رسمی برای رفع تعهد ارزی توسط بانک مرکزی پذیرفته نشده است.19 بنابراین، صادرکننده باید ارز دریافتی (تتر) را فوراً از طریق یک پلتفرم یا صرافی داخلی معتبر به ارزهای رسمی (مانند دلار یا یورو) یا ریال تبدیل کرده و سپس فرآیند فروش حواله در سامانه نیما یا فروش اسکناس به بانک مرکزی را تکمیل کند.17

صادرکننده باید این اصل را درک کند که آسان‌ترین روش دریافت وجه (مانند تتر) تنها زمانی به موفقیت کامل می‌رسد که با قانونی‌ترین روش رفع تعهد (نیما یا واردات در مقابل صادرات) پیوند داده شود. صرافی‌های معتبر در این مرحله نقش پل ارتباطی بین دنیای تجارت آزاد و سیستم تنظیم‌گر داخلی را بازی می‌کنند. اگر مستندات فروش ارز به گونه‌ای ثبت نشود که توسط بانک مرکزی قابل قبول باشد 2، صادرکننده با مجازات‌های سنگین عدم رفع تعهد ارزی مواجه خواهد شد.20

مقایسه ریسک عملیاتی در انتقال وجه

در ارزیابی روش‌های انتقال وجه تحت شرایط تحریم، ریسک بلوکه شدن پول و هزینه عملیاتی اهمیت بالایی دارد.

حواله‌های بانکی سنتی (TT) در شرایط فعلی، ریسک بالایی برای فروشنده دارند.21 این ریسک به ویژه در مسیرهایی که نیاز به چندین واسطه در کشورهای همسایه (مانند دوبی یا مالزی) دارد، تشدید می‌شود.16 هرچه تعداد واسطه‌ها بیشتر باشد، هزینه‌ها بالاتر رفته و خطر مسدود شدن حساب در کشورهای واسط افزایش می‌یابد.

در مقابل، استفاده از صرافی‌های مجاز، در صورت اعتبار صرافی، از امنیت زیرساختی و سرعت بالاتری برخوردار است.17 در نهایت، ارزهای دیجیتال (تتر) از نظر سرعت انتقال (آنی) و امنیت فناوری، بسیار بالا هستند، اما ریسک اصلی آن‌ها در مرحله نقد کردن و تطبیق با قوانین داخلی برای رفع تعهد ارزی متمرکز است.17

راهنمای رفع تعهد ارزی صادرات

بخش چهارم: فرآیند گام به گام رفع تعهد و مدیریت ریسک‌های حقوقی

صادرکننده حرفه‌ای برای تضمین معافیت مالیاتی خود، علاوه بر انتخاب روش صحیح انتقال وجه، باید فرآیند اداری و حقوقی را نیز به دقت دنبال کند.

نقشه راه عملیاتی: ثبت اطلاعات و ارائه مستندات ضروری

تمام فرآیندهای مرتبط با صادرات، واردات در مقابل صادرات و رفع تعهد ارزی، توسط سامانه جامع تجارت (NTSW) مدیریت می‌شوند.4 صادرکننده باید پس از انجام عملیات صادرات و دریافت ارز، به دقت مراحل زیر را دنبال کند:

۱. ثبت اظهارنامه صادراتی: ثبت اولیه مشخصات کالا در گمرک و دریافت پروانه صادراتی (کوتاژ).

۲. انتخاب روش رفع تعهد: تعیین یکی از روش‌های قانونی (فروش در نیما، واردات در مقابل صادرات، تهاتر یا سایر روش‌ها).

۳. بازگرداندن ارز: انجام عملیات فیزیکی یا ثبت سیستمی بازگشت ارز از طریق کانال انتخابی.

۴. ارائه مستندات حیاتی: صادرکننده باید مجموعه کاملی از مدارک را آماده کند. این مدارک شامل پروفرما (پیش‌فاکتور)، فاکتور فروش، گواهی مبدأ، پکینگ لیست، پروانه ترانزیتی و بارنامه می‌شوند.23

۵. دریافت تأییدیه بانک یا صرافی: مهمترین سند، نامه‌ای است که از بانک یا صرافی طرف معامله دریافت می‌شود و حاوی اطلاعات دقیقی چون شماره ثبت سفارش، تاریخ ایجاد و پایان تعهد، مبلغ تعهد و شماره حواله ارزی است.23

یکپارچگی مدارک: این مستندات صرفاً اداری نیستند؛ بلکه زنجیره تأمین مالی و تجاری را از مبدأ تا مقصد مستند می‌کنند. یکپارچگی این مستندات (از اظهار گمرکی تا نامه بانک) کلید قبولی در سیستم‌های نظارتی مانند ETS و نیما است.2

ریسک‌های عملیاتی و سیاسی: حفظ مطالبات در بازارهای هدف

صادرکنندگان ایرانی به دلیل وضعیت تحریمی، به طور مداوم با ریسک‌های متعددی در بازارهای هدف مواجه هستند. یکی از مهم‌ترین ریسک‌ها، خطر سیاسی اعمال محدودیت‌های ارزی در کشور خریدار یا مسدود شدن مطالبات صادرکننده است.22 این خطر به ویژه از سوی کشورهایی که منافع آن‌ها با احتمال لغو تحریم‌ها به خطر می‌افتد، تشدید می‌شود.22

ریسک عملیاتی نیز نوع دیگری از موانع است که ناشی از عدم کفایت یا خطا در عملکرد داخلی نهادها یا سیستم‌ها است.24 به عنوان مثال، عدم تطابق نرخ ارزیابی گمرکی با نرخ واقعی بازار 22 یا خطای سیستمی در فرآیند ثبت می‌تواند رفع تعهد را با مشکل مواجه کند. این چالش‌ها نشان می‌دهند که دیوان‌سالاری داخلی هنوز با واقعیت‌های بازار خارجی هماهنگ نیست. برای کاهش این ریسک‌ها، صادرکنندگان باید از نهادهای تسهیل‌کننده‌ای نظیر صندوق ضمانت صادرات ایران بهره ببرند و در معاملات نسیه، استعلام از بیمه باربری را برای جبران خسارات احتمالی کالا در مسیر حمل‌ونقل جدی بگیرند.4

جرایم سنگین قانونی در صورت عدم رفع تعهد ارزی

عدم رفع تعهد ارزی، عواقب جدی و سنگینی برای صادرکننده به همراه خواهد داشت.8 این پیامدها شامل موارد زیر است:

  • محرومیت از مزایا: لغو معافیت مالیاتی صادراتی 3 و مشکل در دریافت تسهیلات بانکی.8
  • جریمه نقدی سنگین: طبق قوانین، عدم بازگرداندن ارز می‌تواند منجر به جریمه نقدی معادل دو برابر ارز تعهد نشده، بر اساس بالاترین نرخ اعلامی توسط بانک مرکزی، شود.20
  • محرومیت تجاری و حبس: اگر مبلغ تعهد نشده کمتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد، محرومیت از فعالیت بازرگانی به مدت ۶ ماه تا یک سال اعمال خواهد شد. در تعهدات بالای ۱۰۰ میلیارد ریال، این محرومیت تا ۱۰ سال افزایش یافته و شامل پیگرد قانونی و حبس تعزیری درجه ۵ نیز می‌شود.20

نتیجه‌گیری: راهکارهای کلیدی برای صادرکنندگان حرفه‌ای و حفظ اعتبار تجاری

موفقیت در صادرات امروز صرفاً به فروش کالا محدود نمی‌شود، بلکه در گرو مدیریت کارآمد و انطباق قانونی با تعهدات ارزی است. صادرکنندگان حرفه‌ای باید به طور همزمان چالش‌های بین‌المللی (انتقال وجه تحت تحریم) و الزامات سخت‌گیرانه داخلی (رفع تعهد ۷۰ درصدی) را مدیریت کنند.

اولین اولویت استراتژیک، انطباق کامل با آستانه جدید ۷۰ درصدی بازگشت ارز در سال ۱۴۰۴ است تا معافیت‌های مالیاتی کلیدی حفظ شوند. برای دستیابی به این هدف، استفاده از روش‌هایی که کمترین وابستگی را به سیستم بانکی تحریم‌شده بین‌المللی دارند، حیاتی است.

بهترین ترکیب عملیاتی و قانونی، شامل استفاده از صرافی‌های مجاز و معتبر (به عنوان واسط امن برای دریافت حواله) یا ارزهای دیجیتال باثبات مانند تتر (برای انتقال سریع) است؛ مشروط بر اینکه این وجوه بلافاصله به روشی قانونی (فروش در نیما یا تأمین واردات) ثبت و مستندسازی شوند.

توصیه نهایی، برای کاهش ریسک‌های حقوقی، عملیاتی و مسدود شدن وجوه 22، صادرکنندگان باید به طور مستمر از مشاوره تخصصی شرکت‌های کارگزاری و حقوقی بهره بگیرند تا از صحت کامل مستندات تجاری (از پروفرما تا تأییدیه بانکی) و تطابق نرخ‌های ارزی اطمینان حاصل کنند.

راهنمای رفع تعهد ارزی صادرات

منابع

  1. رفع تعهدات ارزی – صادرات – مشاوره حقوقی دینا, accessed on October 21, 2025, https://www.heyvalaw.com/web/articles/view/3488/%D8%B1%D9%81%D8%B9-%D8%AA%D8%B9%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B1%D8%B2%DB%8C.html
  2. بررسی کامل فرآیند رفع تعهد ارزی و چالش‌های آن – شرکت دیده بان ترخیص, accessed on October 21, 2025, https://importdtc.com/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%81%D8%B1%D8%A2%DB%8C%D9%86%D8%AF-%D8%B1%D9%81%D8%B9-%D8%AA%D8%B9%D9%87%D8%AF-%D8%A7%D8%B1%D8%B2%DB%8C-%D9%88-%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4/
  3. رفع تعهد ارزی صادرات در ایران | روش‌ها و نکات قانونی (۱۴۰۴), accessed on October 21, 2025, https://www.mehremc.ir/%D8%B1%D9%81%D8%B9-%D8%AA%D8%B9%D9%87%D8%AF-%D8%A7%D8%B1%D8%B2%DB%8C-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/
  4. نحوه رفع تعهدات ارزی در صادرات و واردات – شرکت بازرگانی ایمن تجارت کارآمد, accessed on October 21, 2025, https://irclearance.com/blog/settlement-foreign-exchange-obligations-nima-system/
  5. معافیت ۷۰ درصدی رفع تعهد ارزی از اول مرداد ۱۴۰۴ – خبرگزاری مهر, accessed on October 21, 2025, https://www.mehrnews.com/news/6480863/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%AA-%DB%B7%DB%B0-%D8%AF%D8%B1%D8%B5%D8%AF%DB%8C-%D8%B1%D9%81%D8%B9-%D8%AA%D8%B9%D9%87%D8%AF-%D8%A7%D8%B1%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%DB%B1%DB%B4%DB%B0%DB%B4
  6. شرط جدید بانک مرکزی برای رفع تعهد ارزی ابلاغ شد – خبرگزاری مهر, accessed on October 21, 2025, https://www.mehrnews.com/news/6476377/%D8%B4%D8%B1%D8%B7-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%A9-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D9%81%D8%B9-%D8%AA%D8%B9%D9%87%D8%AF-%D8%A7%D8%B1%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%BA-%D8%B4%D8%AF
  7. مهلت رفع تعهد ارزی سال 1401 تا پایان اردیبهشت ماه سال 1404 – راوی حساب, accessed on October 21, 2025, https://www.ravihesab.com/4873473
  8. نحوه رفع تعهد ارزی صادرات و واردات: راهنمای کامل – صادیران, accessed on October 21, 2025, https://saadiran.com/mag/settle-foreign-exchange-obligation-export-import/
  9. ثبت سفارش کالا (آموزش کامل از صفر تا صد!), accessed on October 21, 2025, https://tahakhalij.ir/fa/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%AB%D8%A8%D8%AA_%D8%B3%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B4_%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7
  10. راهنمای سامانه EPL و NTSW | مراحل ثبت سفارش و اظهار گمرکی – آکادمی زومین بازار, accessed on October 21, 2025, https://zoominbazar.com/epl-ntsw-guide/
  11. مزایای تهاتر برای صادرات و واردات, accessed on October 21, 2025, https://sarafraz.org/benefits-clearing-export-import/
  12. تأثیر تحریم‌ها بر واردات و صادرات ایران – شرکت بازرگانی سپاهان همراه, accessed on October 21, 2025, https://sepahanhamrah.com/the-impact-of-sanctions-on-irans-imports-and-exports/
  13. فرصت طلایی / دروازه تهاتر برای ایران رسما باز شد, accessed on October 21, 2025, https://www.shahrekhabar.com/news/176104986069951
  14. نحوه رفع تعهد ارزی – آپدیت دی ۱۴۰۲ – سولوتیس, accessed on October 21, 2025, https://solotis.ir/blog/foreign-currency-obligations-1400/
  15. تأثیر تحریم‌ها بر واردات و صادرات ایران – سی نیز تجارت, accessed on October 21, 2025, https://seaniz.com/the-impact-of-sanctions-on-irans-imports-and-exports/
  16. مشکلات صادرکنندگان ایرانی؛ از انتقال ارز حاصل از صادرات تا دریافت ویزا از قطر – رادیو فردا, accessed on October 21, 2025, https://www.radiofarda.com/a/Iran-exports-difficulties/28713696.html
  17. ۹ روش انتقال پول از خارج به ایران, accessed on October 21, 2025, https://payping.ir/blog/sending-money-to-iran/
  18. روش های دریافت پول در صادرات – مجموعه کار آفرینی پوردانش, accessed on October 21, 2025, https://pourdanesh.com/methods-of-receiving-money-in-exports/
  19. آیا ارز دیجیتال قانونی است؟ بررسی قوانین رمزارزها در ایران – مجله آبان تتر, accessed on October 21, 2025, https://blog.abantether.com/crypto-legal-status/
  20. رفع تعهد ارزی چیست؟ رفع تعهد ارزی صادرات – زریال گلد, accessed on October 21, 2025, https://zaryaalgold.com/news/currency-commitment/
  21. ۵ روش مطمئن برای انتقال پول در صادرات و واردات – مرکز آموزش بازرگانی فارس, accessed on October 21, 2025, https://farsbtc.ir/article/safe-ways-to-transfer-money-for-export-and-import
  22. بلوکه شدن حساب تجار ایرانی در برخی کشورها – روزنامه اعتماد, accessed on October 21, 2025, https://www.etemadnewspaper.ir/fa/main/detail/18342/%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%83%D9%87-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8-%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%AE%DB%8C-%D9%83%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7
  23. مدارک مورد نیاز جهت رفع تعهد ارزی, accessed on October 21, 2025, https://www.seez.ir/files/upload/%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DA%A9%20%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF%20%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%20%D8%AC%D9%87%D8%AA%20%D8%B1%D9%81%D8%B9%20%D8%AA%D8%B9%D9%87%D8%AF%20%D8%A7%D8%B1%D8%B2%DB%8C.pdf
  24. صادرات در چنبره ۶ ریسک – فردای اقتصاد, accessed on October 21, 2025, https://www.fardayeeghtesad.com/news/4730/%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%DA%86%D9%86%D8%A8%D8%B1%D9%87-%DB%B6-%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DA%A9
  25. عدم رفع تعهد ارزی واردات چه پیامدهای حقوقی و کیفری دارد ؟ | موسسه حقوقی آبان |09122471286, accessed on October 21, 2025, https://www.abanlaw.com/failure-to-meet-the-obligation-of-import-currency/