تفاوت واردات گوشی مسافری و تجاری در سال ۱۴۰۴

فهرست مطالب

چکیده اجرایی

گزارش حاضر به مقایسه دو مسیر اصلی واردات گوشی مسافری و تجاری، بر اساس آخرین ابلاغیه‌ها و قانون بودجه سال ۱۴۰۴ می‌پردازد. یافته‌های کلیدی نشان می‌دهد که اگرچه واردات تجاری تنها مسیر قانونی برای تأمین عمده بازار است، اما این مسیر با چالش‌های بوروکراتیک و ارزی متعددی روبروست. در مقابل، رویه مسافری با محدودیت «یک دستگاه» برای هر مسافر، به دلیل ایجاد رانت قابل توجه ناشی از اختلاف نرخ ارز مبنای محاسبه عوارض (سامانه سنا در مقایسه با نرخ بازار آزاد و نرخ مبادله‌ای)، کماکان مسیری جذاب برای سوءاستفاده‌های سازمان‌یافته و واردات غیررسمی گوشی‌های لوکس باقی مانده است.¹

بزرگترین اختلاف اقتصادی میان دو رویه در سال ۱۴۰۴، نه در نرخ اسمی حقوق گمرکی، بلکه در نرخ ارز مبنای محاسبه عوارض است. در حالی که واردات تجاری ملزم به استفاده از نرخ ارز مرکز مبادله است، واردات مسافری عوارض خود را با نرخ سنا (که معمولاً پایین‌تر از نرخ بازار آزاد است) محاسبه می‌کند.⁴

این شکاف، زمینه را برای رقابت ناعادلانه و ورود گوشی‌ها با پرداخت عوارض پایین‌تر فراهم ساخته است. ریسک اصلی این ناهماهنگی متوجه خریداران نهایی گوشی‌های مسافری است، زیرا در صورت شناسایی تخلف در استفاده از پاسپورت، دستگاه ممکن است با خطر قطع آنتن و لغو رجیستری مواجه شود.¹ بنابراین، واردات عمده باید صرفاً از مسیر تجاری انجام شود و خریداران باید از تهیه گوشی‌هایی که از طریق سوءاستفاده از پاسپورت به بازار راه یافته‌اند، اجتناب کنند.

بخش اول: مبانی قانونی و چارچوب رگولاتوری واردات موبایل در سال ۱۴۰۴

۱.۱. تعاریف و ماهیت حقوقی رویه‌های واردات

مقررات واردات گوشی مسافری و تجاری دو رویه متمایز و مجزا دارند که هر کدام اهداف و الزامات قانونی متفاوتی را دنبال می‌کنند.

رویه تجاری

واردات تجاری به رویه‌ای اطلاق می‌شود که با هدف کسب سود، توزیع و عرضه عمده کالا در بازار داخلی انجام می‌پذیرد. این روش مستلزم رعایت کامل قوانین تجارت خارجی کشور بوده و ورود محموله منوط به کسب مجوزهای لازم از نهادهای ذی‌ربط است.⁶ واردکنندگان رسمی در این رویه مسئولیت تأمین ارز رسمی کالا را بر عهده دارند و باید با سامانه جامع گمرکی و سامانه‌های ارزی تعامل کامل داشته باشند.

رویه مسافری

رویه مسافری یک معافیت قانونی محدود است که به مسافرین ورودی به کشور اجازه می‌دهد، صرفاً برای استفاده شخصی، یک دستگاه تلفن همراه نو را اظهار و رجیستری کنند.⁶ هدف اولیه این مقررات، جلوگیری از قاچاق کالای همراه مسافر بود، اما در عمل، این رویه به یک کانال جایگزین و پرریسک برای واردات گوشی‌های گران‌قیمت تبدیل شده است. محدودیت قانونی در این رویه، صریحاً بر «یک دستگاه» برای هر مسافر تأکید دارد، علاوه بر گوشی مستعمل که مسافر از آن استفاده می‌کند.⁸

۱.۲. مستندات قانونی و ابلاغیه‌های گمرک در سال ۱۴۰۴

کلیه تغییرات و نرخ‌های حقوق ورودی تلفن همراه در سال ۱۴۰۴، بر اساس قانون بودجه کل کشور تعیین و توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران ابلاغ شده است.⁴

مهم‌ترین بند قانونی مرتبط، بند (ظ) تبصره (۱) قانون بودجه ۱۴۰۴ است که حقوق گمرکی (به تفکیک ارزش) را تعیین می‌کند. همچنین ابلاغیه‌ها صراحتاً نوع ارز مبنای محاسبه ارزش گمرکی برای تعیین نرخ حقوق گمرکی را «یورو» (EUR) قرار داده‌اند.⁴ این تغییرات نشان دهنده تلاش سیاست‌گذاران برای اخذ عوارض بالاتر از کالاهای لوکس و پرچمدار است.

۱.۳. الزامات و مجوزهای انحصاری رویه تجاری (بوروکراسی واردات رسمی)

ورود به حوزه واردات تجاری گوشی تلفن همراه نیازمند عبور از موانع بوروکراتیک و قانونی قابل توجهی است که کنترل کیفی، مالی و ارزی بر محموله را تضمین می‌کند. این الزامات شامل موارد زیر است:

مدارک تجاری: اخذ کارت بازرگانی معتبر، که اولین مجوز ضروری برای هرگونه واردات با هدف تجاری است.⁶
مجوز ثبت سفارش: دریافت مجوز ثبت سفارش کالا از سازمان توسعه تجارت ایران برای شروع رسمی فرآیند واردات الزامی است.⁶
مجوز فنی (CRA): تأییدیه فنی از سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (CRA) برای هر دستگاه سیم‌کارت‌خور، پیش از واردات، ترخیص و عرضه آن در بازار اجباری است.⁷
تخصیص ارز و ساتا: فرآیند تأمین مالی شامل درخواست تخصیص ارز در سامانه جامع تجارت، خرید ارز از بانک عامل (بر اساس نرخ مبادله‌ای) و دریافت کد ساتا (کد تخصیص اسناد حمل و نقل) برای اظهار کالا در گمرک است.¹²
کنترل ارزش کالا: گمرکات اجرایی موظف به کنترل دقیق ارزش واقعی کالا در زمان ترخیص هستند و باید ارزش کالا را بر اساس سامانه ارزش کالایی گمرک (TSC) بررسی کنند.⁷

الزامات تخصیص ارز و بوروکراسی طولانی‌مدت، به‌خصوص در زمینه تأیید اعتبار ثبت سفارش ¹⁶، واردات تجاری را در برابر نوسانات بازار و مشکلات سامانه‌های دولتی آسیب‌پذیر می‌سازد. از سوی دیگر، حذف سهمیه ۵۰۰ هزار دلاری برای شرکت‌های نوپا ¹⁷، فضای رقابتی را محدود کرده و عملاً انحصار واردات را به شرکت‌های بزرگ با سابقه واگذار کرده است. این تمرکزگرایی در واردات، خود می‌تواند بر قیمت نهایی و میزان عرضه گوشی‌ها در بازار تأثیر منفی بگذارد.

۱.۴. سقف مجاز و محدودیت‌های رویه مسافری

مقررات مسافری با هدف شخصی و غیرتجاری تدوین شده است. هر مسافر صرفاً مجاز است یک دستگاه تلفن همراه نو را وارد کشور کند.⁸ عدم اظهار تلفن همراه و عدم پرداخت حقوق ورودی در زمان ورود، منجر به عدم امکان رجیستری دستگاه در سامانه همتا خواهد شد.⁶

در گذشته، فرآیند رجیستری گوشی مسافری شامل اظهار حضوری و سپس فعال‌سازی در سامانه همتا بود. در حال حاضر، پس از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی توسط متقاضی در سامانه گمرک، گمرک صحت اطلاعات و شرایط لازم برای ثبت مسافری را بررسی کرده و سپس اطلاعات دستگاه‌های واجد شرایط را برای سامانه همتا ارسال می‌کند.¹⁸ این تغییر در فرآیند، نشان‌دهنده سخت‌گیری بیشتر نهادهای نظارتی برای جلوگیری از سوءاستفاده‌های گسترده از پاسپورت‌ها است. با این وجود، اگر دستگاهی توسط گمرک فاقد شرایط ثبت مسافری تشخیص داده شود، حتی با وجود پرداخت عوارض، رجیستری انجام نخواهد شد.¹⁸

بخش دوم: ساختار هزینه‌های گمرکی (حقوق ورودی، مالیات و عوارض) در سال ۱۴۰۴

حقوق ورودی در گمرک، مبنای اخذ عوارض و مالیات از کالاهای وارداتی است و مجموع حقوق گمرکی (Customs Duty) و سود بازرگانی (Commercial Profit Tax) را شامل می‌شود.⁶ در سال ۱۴۰۴، این ساختار با تمرکز بر ارزش یورو و اعمال نرخ‌های تصاعدی برای کالاهای لوکس به‌روزرسانی شده است.

۲.۱. تقسیم‌بندی تعرفه بر اساس ارزش کالا و حقوق گمرکی

طبق بند (ظ) تبصره (۱) قانون بودجه ۱۴۰۴، تعرفه گمرکی بر اساس قیمت یورو کالا در مبدأ (ارزش CIF) به صورت پله‌ای و تصاعدی تعیین شده است:

گوشی‌های پایه (زیر ۶۰۰ یورو): نرخ حقوق گمرکی ۴ درصد تعیین شده است.⁴
گوشی‌های میان‌رده تا بالا (بین ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ یورو): نرخ حقوق گمرکی ۱۵ درصد اعمال می‌شود.⁴
گوشی‌های لوکس و پرچمدار (بالای ۱۰۰۰ یورو): برای قیمت مازاد بر ۱۰۰۰ یورو، نرخ حقوق گمرکی به ۳۰ درصد افزایش می‌یابد. نحوه محاسبه این تعرفه به صورت ترکیبی است؛ به این صورت که تا ۱۰۰۰ یورو با نرخ ۱۵ درصد و مازاد بر آن با نرخ ۳۰ درصد محاسبه می‌شود.⁴

این نرخ‌های تصاعدی نشان‌دهنده سیاست دولت برای افزایش درآمد از واردات کالاهای لوکس و مدیریت مصرف ارز در این بخش است و مستقیماً مدل‌های پرچمدار و گران‌قیمت، مانند آیفون، را هدف قرار می‌دهد.

۲.۲. تفاوت در نرخ سود بازرگانی و مجموع حقوق ورودی

سود بازرگانی، که توسط دولت تعیین می‌شود، عامل تمایز مهمی بین دو رویه است. اگرچه سیاست‌گذار تلاش کرده است با تعیین سود بازرگانی بالاتر برای رویه مسافری، این مسیر را گران‌تر سازد، اما در عمل، نرخ ارز مبنا، تأثیر این تفاوت را خنثی یا معکوس کرده است:

رویه تجاری: سود بازرگانی برای واردات تجاری، حداکثر ۶ درصد ارزش کالا تعیین شده است.²¹
رویه مسافری و پستی: سود بازرگانی برای واردات مسافری و پستی، حداکثر ۱۲ درصد است (دو برابر نرخ تجاری).²¹

حقوق ورودی، مجموع حقوق گمرکی و سود بازرگانی است. به عنوان مثال، یک گوشی با ارزش ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ یورو در رویه تجاری باید ۱۵٪ حقوق گمرکی + ۶٪ سود بازرگانی (مجموع ۲۱٪) بپردازد. در همان شرایط، در رویه مسافری باید ۱۵٪ حقوق گمرکی + ۱۲٪ سود بازرگانی (مجموع ۲۷٪) بپردازد. با این حال، تفاوت ۶ درصدی در مجموع حقوق ورودی به دلیل ناهماهنگی‌های ارزی، تأثیر چندانی بر بازار غیررسمی ندارد.

۲.۳. مالیات و عوارض ثابت در سال ۱۴۰۴

علاوه بر حقوق ورودی، هزینه‌های ثابت دیگری نیز در هر دو رویه باید پرداخت شود:

مالیات بر ارزش افزوده (VAT): نرخ مالیات بر ارزش افزوده در قانون بودجه ۱۴۰۴ به ۱۰ درصد افزایش یافته است.⁴ این مالیات بر مبنای مجموع (ارزش گمرکی کالا + حقوق ورودی) محاسبه و دریافت می‌شود.²² اگرچه برخی گزارش‌ها از معافیت گوشی‌های مسافری از این مالیات خبر می‌دهند ²، اما ابلاغیه رسمی گمرک در سال ۱۴۰۴، دامنه شمول این دستورالعمل را “کلیه گوشی‌های همراه خارجی وارده در رویه‌های تجاری، مسافری و پست” اعلام کرده است.⁴
سایر عوارض: عوارض هلال احمر معادل ۱ درصد حقوق ورودی و عوارض پسماند معادل نیم در هزار (۰.۰۵ درصد) ارزش گمرکی گوشی است.⁴

به صورت کلی، هزینه رجیستری برای گوشی مسافری در مدل‌های پایین‌تر حدود ۱۶ درصد از ارزش کل موبایل برآورد شده است.²⁴

Table 1: ساختار نرخ‌های حقوق ورودی تلفن همراه بر اساس ارزش گمرکی (یورو) – سال ۱۴۰۴

ارزش گوشی (یورو)	حقوق گمرکی (CD) (درصد)	سود بازرگانی تجاری (CPT) (حداکثر درصد)	سود بازرگانی مسافری/پستی (CPT) (حداکثر درصد)
زیر ۶۰۰	۴٪	۶٪	۱۲٪
۶۰۰ تا ۱۰۰۰	۱۵٪	۶٪	۱۲٪
مازاد بر ۱۰۰۰	۳۰٪ (مازاد بر ۱۰۰۰ یورو)	۶٪	۱۲٪

اجزای ثابت عوارض و مالیات (درصد)

مالیات بر ارزش افزوده (VAT)	عوارض هلال احمر	عوارض پسماند
۱۰٪ (بر مبنای ارزش گمرکی + حقوق ورودی)	۱٪ حقوق ورودی	۰.۰۵٪ ارزش گمرکی

بخش سوم: تحلیل اقتصادی و پارادوکس رانت ارزی

تحلیل دقیق اقتصادی نشان می‌دهد که ساختار نرخ عوارض و مالیات تنها بخشی از معادله هزینه تمام‌شده است. مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده صرفه اقتصادی یک رویه، نرخ ارز مبنای محاسبه حقوق ورودی است که به شکل ناهنجاری‌های قیمتی در بازار نمود پیدا می‌کند.

۳.۱. نقش نرخ ارز مبنا: منبع تفاوت نهایی هزینه

در قانون بودجه ۱۴۰۴، نرخ ارز مبنای محاسبه حقوق ورودی در دو رویه اصلی واردات متفاوت اعلام شده است که این خود، عامل اصلی شکل‌گیری رانت ارزی است:

نرخ ارز تجاری: نرخ مبنای محاسبه حقوق ورودی برای رویه تجاری، میانگین نرخ ارز مرکز مبادله طلا و ارز در اسفند ۱۴۰۳ تعیین شده است.⁴ این نرخ، نرخی تثبیت شده و دستوری است که عموماً پایین‌تر از نرخ بازار آزاد است.
نرخ ارز مسافری و پستی: نرخ مبنای محاسبه حقوق ورودی برای رویه مسافری، نرخ فروش اسکناس سامانه سنا (نرخ سنا) است.⁴

این تفاوت نرخ مبنا، در شرایط نوسانات ارزی و شکاف بین نرخ سنا و نرخ بازار آزاد، منجر به کاهش چشمگیر هزینه‌های ریالی عوارض برای واردات مسافری می‌شود.

۳.۲. تحلیل شکاف نرخ ارز و خلق رانت ارزی

اختلاف نرخ ارز مبنای محاسبه (سنا) با نرخ ارزی که مسافر یا قاچاقچی سازمان‌یافته عملاً برای خرید گوشی در خارج از کشور استفاده می‌کند (نرخ بازار آزاد)، یک رانت عمیق اقتصادی ایجاد کرده است.²

مکانیسم رانت: واردکننده رسمی مجبور است ارز را با نرخ مرکز مبادله تأمین کند و متحمل فرآیند طولانی تخصیص ارز شود. در مقابل، افرادی که از رویه مسافری سوءاستفاده می‌کنند، گوشی را با ارز حاصل از بازار آزاد تهیه می‌کنند، اما عوارض گمرکی را با نرخ ترجیحی‌تر (نرخ سنا) می‌پردازند که از نرخ بازار آزاد فاصله زیادی دارد.³
پیامد اقتصادی: این ناهماهنگی نرخ تسعیر، باعث می‌شود واردات گوشی‌های گران‌قیمت (مانند مدل‌های جدید آیفون که تعرفه بالایی دارند) از مسیر مسافری، علی‌رغم نرخ سود بازرگانی اسمی بالاتر (۱۲٪ در مقابل ۶٪)، همچنان صرفه اقتصادی بسیار بالاتری نسبت به واردات رسمی داشته باشد.¹ فعالان بازار اذعان دارند که اختلاف قیمت نهایی بین رجیستری مسافری و تجاری در برخی مدل‌ها به بیش از ۱۵ میلیون تومان می‌رسد.¹
علت شکست قانون‌گذاری: اگرچه هدف قانون‌گذار با تعیین نرخ‌های سود بازرگانی بالاتر (۱۲٪) و تعرفه‌های تصاعدی (۳۰٪ برای لوکس) در رویه مسافری، جلوگیری از سوءاستفاده بوده، اما عدم همسان‌سازی نرخ ارز محاسباتی، این قصد را شکست داده است. تا زمانی که این فاصله قیمتی و رانت ارزی وجود داشته باشد، مسیر رسمی برای واردکنندگان زیان‌ده و مسیر غیررسمی (مسافری) سودآور باقی می‌ماند، که این موضوع تداوم بازار غیررسمی را تضمین می‌کند.¹

۳.۳. تأثیر بر گوشی‌های لوکس

تمرکز تعرفه‌های بالا بر گوشی‌های بالای ۶۰۰ یورو، در واقع انگیزه برای استفاده از رانت ارزی در واردات مسافری را برای این دسته از کالاها افزایش می‌دهد. پرچمدارانی مانند آیفون ۱۷ پرو که هزینه رجیستری رسمی آن‌ها به ارقام نجومی (مانند ۴۳ میلیون تومان) می‌رسد ¹، بیشترین شکاف قیمتی را با مسیر مسافری دارند. این اختلاف نجومی، فعالان بازار را وادار می‌کند تا برای کاهش قیمت تمام‌شده و رقابت، به خرید امتیاز پاسپورت مسافران و سوءاستفاده از نرخ سنا روی آورند.

بخش چهارم: فرآیندهای عملیاتی، چالش‌ها و ریسک‌های بازار

۴.۱. فرآیند واردات تجاری: مراحل و موانع بوروکراتیک

فرآیند واردات تجاری تلفن همراه پیچیده و چند مرحله‌ای است. واردکننده باید پس از تهیه پیش‌فاکتور (پروفرما) و اخذ مجوزهای فنی لازم، اقدام به ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت کند.⁹ مهم‌ترین مانع در این مسیر، تخصیص ارز است. واردات گوشی نیازمند تأییدیه صدور ارز از بانک مرکزی است.¹⁴ این فرآیند شامل درخواست تخصیص ارز، کنترل اعتبار ثبت سفارش ¹⁶، خرید ارز از بانک عامل، و دریافت کد ساتا است.¹²

در سال‌های اخیر، چالش‌های مربوط به تراز تجاری، سابقه واردات و مشکل در تخصیص ارز، واردکنندگان را با مشکلات جدی مواجه کرده است.¹⁷ همچنین، لغو سهمیه ۵۰۰ هزار دلاری ثبت سفارش برای شرکت‌های واردکننده نوپا، مانع بزرگی برای ورود شرکت‌های جدید و توزیع انحصاری در این بازار شده است.¹⁷

۴.۲. فرآیند رجیستری مسافری: اظهار و فعال‌سازی

در رویه مسافری، مسافر موظف است پس از ورود به کشور، تلفن همراه خود را در گمرک اظهار کرده و از طریق سامانه آنلاین رجیستری گمرک اقدام به ثبت اطلاعات و پرداخت عوارض نماید.⁶

اظهار و پرداخت: مسافر باید اطلاعات IMEI و عوارض مربوطه را در بخش مسافری سامانه جامع گمرکی ثبت و پرداخت نماید.⁶
تأیید گمرک و ارسال به همتا: از زمان ابلاغیه‌های جدید، پس از پرداخت حقوق و عوارض، گمرک صحت اطلاعات را بررسی کرده و در صورت احراز شرایط غیرتجاری، اطلاعات دستگاه واجد شرایط را به سامانه همتا ارسال می‌کند.¹⁸ این بدان معناست که پرداخت موفقیت‌آمیز در سامانه گمرک، لزوماً به معنای رجیستری قطعی نیست و گمرک حق تشخیص شرایط مسافری را برای خود محفوظ می‌دارد.
فعال‌سازی نهایی: در نهایت، سامانه همتا کد فعال‌سازی ۶ رقمی را برای مسافر ارسال می‌کند تا مالکیت دستگاه فعال شود.²⁷

۴.۳. سوءاستفاده سازمان‌یافته از پاسپورت‌ها و ریسک ابطال رجیستری

شکاف قیمتی نجومی بین واردات تجاری و مسافری (بخش ۳)، منجر به شکل‌گیری شبکه‌هایی شده است که با خرید اطلاعات گذرنامه مسافران، اقدام به واردات گسترده گوشی‌های لوکس تحت عنوان “کالای همراه مسافر” می‌کنند.¹ این فرآیند، عملاً نوعی قاچاق سازمان‌یافته در پوشش قانونی است.

پیامدها برای واردکننده رسمی: این سوءاستفاده، رقابت ناعادلانه‌ای را در بازار به وجود می‌آورد، به طوری که واردکنندگان رسمی که ملزم به پرداخت کامل حقوق گمرکی، مالیات و سود بازرگانی با نرخ‌های بالاتر (نرخ مبادله‌ای) هستند، توان رقابت قیمتی با گوشی‌های مسافری را از دست می‌دهند.¹
ریسک برای خریدار نهایی: مهم‌ترین ریسک متوجه خریداران نهایی است. در صورت شناسایی تخلف توسط سامانه‌های نظارتی (مانتا و گمرک)، دستگاه‌های ثبت‌شده از طریق پاسپورت‌های واگذارشده ممکن است با خطر قطع آنتن، لغو رجیستری یا مسدودسازی مواجه شوند.¹ موارد مسدودسازی گسترده (در ابعاد ده‌ها هزار دستگاه) در سال‌های اخیر، حتی برای گوشی‌هایی که ماه‌ها قبل رجیستر شده بودند ⁵، نشان‌دهنده جدیت این ریسک است. فعالان بازار تأکید دارند که فروش اطلاعات پاسپورت برای رجیستری مصداق تخلف قانونی است.¹

بخش پنجم: ارزیابی نهایی و توصیه‌های استراتژیک

۵.۱. نتیجه‌گیری مقایسه‌ای: واردات مسافری بهتر است یا تجاری؟

برای فعالیت تجاری، هدفمند و در حجم بالا، رویه تجاری تنها مسیر قانونی و مطمئن است. این روش، اگرچه با بوروکراسی تخصیص ارز و پرداخت کامل عوارض مواجه است، اما مشروعیت کالا و امنیت مالکیت را در پی دارد.

در مقابل، رویه مسافری صرفاً یک امتیاز شخصی با سقف محدود به یک دستگاه است. صرفه اقتصادی این روش در مقایسه با تجاری، به دلیل رانت ارزی ایجاد شده از طریق محاسبه عوارض با نرخ سنا (که از نرخ بازار آزاد پایین‌تر است)، در حوزه گوشی‌های پرچمدار بسیار بالاست. با این حال، خرید گوشی‌های مسافری از بازار داخلی که با سوءاستفاده از پاسپورت‌های دیگران رجیستر شده‌اند، به شدت ریسک‌پذیر است و می‌تواند منجر به ابطال مالکیت دستگاه شود.

۵.۲. توصیه‌های سیاستی جهت همسان‌سازی و رفع رانت ارزی

برای برون رفت از وضعیت دوگانه و ناعادلانه بازار که منجر به تقویت قاچاق سازمان‌یافته شده است، راهکارهای سیاستی باید بر حذف ریشه اصلی رانت متمرکز شوند:

وحدت نرخ ارز محاسباتی: باید نرخ ارز مبنای محاسبه عوارض گمرکی در رویه مسافری با نرخ ارز تأمین مالی واردات رسمی (نرخ مرکز مبادله یا نرخ بازار آزاد) همسان‌سازی شود. این اقدام، شکاف قیمتی و انگیزه سوءاستفاده از پاسپورت‌ها را از بین می‌برد و رقابت را به مسیر رسمی بازمی‌گرداند.¹
شفافیت مالیاتی در رویه مسافری: اجرای دقیق و بدون استثنای کلیه ابلاغیه‌های قانونی، به ویژه در خصوص دریافت مالیات بر ارزش افزوده ۱۰ درصدی و سود بازرگانی ۱۲ درصدی برای رویه مسافری، جهت اطمینان از اعمال کامل هزینه کالای لوکس در این مسیر ضروری است.⁴
تسهیل واردات رسمی: بازنگری در سیاست‌هایی مانند حذف سهمیه ۵۰۰ هزار دلاری برای شرکت‌های نوپا ¹⁷ و تسهیل فرآیند تخصیص ارز برای واردکنندگان رسمی، به منظور افزایش عرضه و کاهش انحصار در بازار تجاری.

۵.۳. توصیه‌های کاربردی برای خریداران نهایی

به دلیل ریسک بالای لغو رجیستری گوشی‌های مسافری ثبت شده در بازار، توصیه قاطع به خریداران نهایی این است که:

استعلام اصالت: پیش از خرید، حتماً از طریق سامانه همتا یا کد دستوری *#۷۷۷۷، اصالت دستگاه را استعلام کرده و نام شرکت واردکننده و نوع رویه واردات (تجاری یا مسافری) را بررسی کنند.²⁸
احتیاط در خرید پرچمداران مسافری: با توجه به اختلاف قیمت ۱۵ میلیون تومانی و بالاتر در مدل‌های لوکس و پرچمدار ¹، هرگونه پیشنهاد فروش گوشی‌های گران‌قیمت تحت عنوان “رجیستر مسافری” باید با نهایت احتیاط و با آگاهی از ریسک ابطال سرویس پذیرفته شود. مسئولیت عدم رجیستری نهایی یا ابطال سرویس، مستقیماً بر عهده خریدار است.¹

منابع

اختلاف قیمت نجومی میان رجیستری موبایل مسافری و تجاری ؛ سوءاستفاده از اطلاعات پاسپورت مسافران – همشهری, accessed on October 31, 2025, https://www.hamshahrionline.ir/news/986803/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%81-%D9%82%DB%8C%D9%85%D8%AA-%D9%86%D8%AC%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%AC%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B3%D9%88%D8%A1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87
اختلاف نرخ ارز سنا و بازار آزاد، عامل انفجار قاچاق گوشی در پوشش رجیستری مسافری, accessed on October 31, 2025, https://khabarfarsi.com/u/231094554
افزایش شکاف نرخ های ارزی در واردات مسافری موبایل منبع: تسنیم – ایستنا | خبر فارسی, accessed on October 31, 2025, https://khabarfarsi.com/u/231124211
تعرفه واردات تلفن همراه در سال ۱۴۰۴ مشخص شد + جدول – ایسنا, accessed on October 31, 2025, https://www.isna.ir/news/1404010100122/%D8%AA%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87-%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D9%84%D9%81%D9%86-%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%DB%B1%DB%B4%DB%B0%DB%B4-%D9%85%D8%B4%D8%AE%D8%B5-%D8%B4%D8%AF-%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84
ناآرامی در بازار بعد از باطل شدن رجیستر۳۰ هزار گوشی – ماهنامه پیوست, accessed on October 31, 2025, https://peivast.com/p/63540
شرایط واردات گوشی تلفن همراه مسافری و تجاری – Asriran, accessed on October 31, 2025, https://www.asriran.com/fa/news/604150/%D8%B4%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B7-%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%DA%AF%D9%88%D8%B4%DB%8C-%D8%AA%D9%84%D9%81%D9%86-%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C
واردات موبایل: نحوه، شرایط و تعرفه ترخیص و واردات تلفن همراه – بازرگانی طاها فیدار خلیج فارس, accessed on October 31, 2025, https://tahakhalij.ir/fa/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA/%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84
سقف مجاز ورود کالای همراه مسافر | کالاهای ممنوع وارداتی – شرکت بازرگانی سپاهان همراه, accessed on October 31, 2025, https://sepahanhamrah.com/%D8%B3%D9%82%D9%81-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87/
صفر تا صد مراحل واردات گوشی موبایل به ایران – ایسنا, accessed on October 31, 2025, https://www.isna.ir/news/1404012513528/%D8%B5%D9%81%D8%B1-%D8%AA%D8%A7-%D8%B5%D8%AF-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D9%84-%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%DA%AF%D9%88%D8%B4%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86
برای واردات گوشی(تلفن همراه) چه مجوزی لازم است؟ |مراحل صفر تا صد+مدارک – ثبت راه روشن, accessed on October 31, 2025, https://www.sabterahroshan.com/%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%DA%AF%D9%88%D8%B4%DB%8C%D8%AA%D9%84%D9%81%D9%86-%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87-%DA%86%D9%87-%D9%85%D8%AC%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D9%84%D8%A7.html/
واردات موبایل | شرایط اخذ مجوز، تعرفه و شرکت واردات گوشی موبایل – طلایی باروس, accessed on October 31, 2025, https://fa.barusgolden.com/import-goods/mobile/
مدارک و مراحل واردات گوشی از کشورهای مختلف – بارنیک, accessed on October 31, 2025, https://baarnik.com/blog/documents-and-stages-of-importing-phones-from-different-countries/
نحوه تخصیص ارز به واردات موبایل چگونه است؟ – آخرین خبر, accessed on October 31, 2025, https://akharinkhabar.ir/tech/4444587/%D9%86%D8%AD%D9%88%D9%87-%D8%AA%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%B5-%D8%A7%D8%B1%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA
واردات گوشی | مدارک مورد نیاز، مراحل و هزینه واردات موبایل – شرکت بازرگانی راهکار تجارت پایا, accessed on October 31, 2025, https://rahkartejarat.com/importation/import-phone/
دستورالعمل جدید گمرک درباره واردات موبایل مسافری و تجاری – شرکت بازرگانی GTG, accessed on October 31, 2025, https://gtg.ir/%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C/
کنترل مدت اعتبار ثبت سفارش هنگام تایید تخصیص ارز – خبرگزاری مهر, accessed on October 31, 2025, https://www.mehrnews.com/news/6277501/%DA%A9%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%84-%D9%85%D8%AF%D8%AA-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%AB%D8%A8%D8%AA-%D8%B3%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D9%87%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%AF-%D8%AA%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%B5-%D8%A7%D8%B1%D8%B2
چالش‌های تجار و فعالان واردات موبایل – شهر خبر, accessed on October 31, 2025, https://www.shahrekhabar.com/news/174604200072574
روی رجیستری گوشی‌های مسافری حساب باز نکنید – دنیای اقتصاد, accessed on October 31, 2025, https://donya-e-eqtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-62/3475926-%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%B1%D8%AC%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C-%DA%AF%D9%88%D8%B4%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%DB%8C-%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8-%D8%A8%D8%A7%D8%B2-%D9%86%DA%A9%D9%86%DB%8C%D8%AF
جزئیات تعرفه گمرکی واردات موبایل در سال ۱۴۰۴ اعلام شد – سایت طلا, accessed on October 31, 2025, https://www.tala.ir/news/detail/187165/%D8%AC%D8%B2%D8%A6%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87-%DA%AF%D9%85%D8%B1%DA%A9%DB%8C-%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%DB%B1%DB%B4%DB%B0%DB%B4-%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%B4%D8%AF
تعرفه واردات تلفن همراه در سال ۱۴۰۴ اعلام شد+عکس – باشگاه خبرنگاران جوان, accessed on October 31, 2025, https://www.yjc.ir/fa/news/8929330/%D8%AA%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87-%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D9%84%D9%81%D9%86-%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%DB%B1%DB%B4%DB%B0%DB%B4-%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%B4%D8%AF-%D8%B9%DA%A9%D8%B3
حقوق ورودی واردات تلفن همراه در سال ۱۴۰۴ ابلاغ شد؛ احتمال کاهش قیمت گوشی – زومیت, accessed on October 31, 2025, https://www.zoomit.ir/tech-iran/438348-mobile-phone-import-duties-in-1404/
ماشین حساب محاسبه هزینه رجیستری گوشی های هوشمند ۱۴۰۴ – iranimpex – ایران ایمپکس, accessed on October 31, 2025, https://iranimpex.com/%D8%AE%D8%AF%D9%85%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%BE%DA%A9%D8%B3/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86-%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8-%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%B2%DB%8C%D9%86%D9%87-%D8%B1%D8%AC%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C-%DA%AF%D9%88%D8%B4%DB%8C-%D9%87/
رانت گوشی مسافری؛ اختلاف نرخ ارز و مالیات بازار موبایل را متلاطم کرد, accessed on October 31, 2025, https://khabarpu.com/b.htm?u=%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA-%DA%AF%D9%88%D8%B4%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%9B-%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%81-%D9%86%D8%B1%D8%AE-%D8%A7%D8%B1%D8%B2-%D9%88-%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B1%D8%A7-%D9%85%D8%AA%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%85-%DA%A9%D8%B1%D8%AF_ZXRlbGFhYmFtYS5pci8lRDglQjElRDglQTclRDklODYlRDglQUEtJURBJUFGJUQ5JTg4JUQ4JUI0JURCJThDLSVEOSU4NSVEOCVCMyVEOCVBNyVEOSU4MSVEOCVCMSVEQiU4QyVEOCU5Qi0lRDglQTclRDglQUUlRDglQUElRDklODQlRDglQTclRDklODEtJUQ5JTg2JUQ4JUIxJUQ4JUFFLSVEOCVBNyVEOCVCMSVEOCVCMi0lRDklODgtJUQ5JTg1JUQ4JUE3JUQ5JTg0JURCJThDLzIzODUwMy8=_2KfYt9mE2KfYuSDYqNin2YXYpw==
آموزش نحوه واردات گوشی مسافری – بازرگانی صباغی زاده, accessed on October 31, 2025, https://sorattarkhis.com/%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%DA%AF%D9%88%D8%B4%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%DB%8C/
تعرفه گمرکی و سود بازرگانی واردات موبایل در سال ۱۴۰۴ ابلاغ شد + جدول – ایرنا, accessed on October 31, 2025, https://www.irna.ir/news/85792293/%D8%AA%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87-%DA%AF%D9%85%D8%B1%DA%A9%DB%8C-%D9%88-%D8%B3%D9%88%D8%AF-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%DB%B1%DB%B4%DB%B0%DB%B4-%D8%A7%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%BA-%D8%B4%D8%AF
واردات گوشی مسافری + شرایط و تعرفه 1404 – ترخیص کالا, accessed on October 31, 2025, https://tarkhis.net/%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%DA%AF%D9%88%D8%B4%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%DB%8C/
چگونه گوشی را در سامانه همتا رجیستر کنیم؟ | راهنمای کامل رجیستری 1403 – ملی پیامک, accessed on October 31, 2025, https://www.melipayamak.com/blog/posts/phone-registration/
رجیستر کردن گوشی در ایران ۱۴۰۴: راهنمای کامل با کد دستوری و مراحل رجیستری – زومیت, accessed on October 31, 2025, https://www.zoomit.ir/howto/360055-comprehensive-registry-training/
سواستفاده از اطلاعات گذرنامه برای رجیستری چگونه اتفاق می‌افتد؟ – خبرگزاری مهر, accessed on October 31, 2025, https://www.mehrnews.com/news/4677007/%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%DA%AF%D8%B0%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D8%AC%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%82-%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%AF
آموزش رجیستری گوشی از طریق وب‌سایت سامانه همتا – مایکروتل, accessed on October 31, 2025, https://microtel.ir/phone-register-tutorial

واردات گوشی مسافری و تجاری: