استراتژی نفوذ: فرصت‌ها و موانع صادرات کاتد مس (HS Code 74031100) به بازارهای چین و ترکیه در سال ۲۰۲۵

ارسال شده توسط admin آبان ۲۱, ۱۴۰۴

فهرست مطالب

مقدمه: کاتد مس؛ شریان حیاتی اقتصاد سبز و اهمیت بازارهای کلیدی

کاتد مس که با کد تعرفه گمرکی 74031100 شناخته می‌شود، یکی از حیاتی‌ترین فلزات پایه در اقتصاد جهانی است. این محصول، که از طریق فرآیند پالایش الکترولیتی به خلوص بسیار بالا (عموماً ۹۹.۹۹٪) دست می‌یابد، به‌عنوان ماده اولیه اصلی برای تولید محصولات پایین‌دستی حیاتی نظیر مفتول، سیم و کابل عمل می‌کند.1 در عصر حاضر که گذار جهانی به سمت انرژی‌های پاک و زیرساخت‌های الکتریکی در حال شتاب است، مس به‌عنوان شریان اصلی در صنایع پیشرفته (خودروهای برقی، شبکه‌های هوشمند، و تجهیزات انرژی تجدیدپذیر) اهمیت راهبردی مضاعفی یافته است.3

جمهوری اسلامی ایران، با در اختیار داشتن ذخایر قابل توجه مس، در موقعیتی استراتژیک برای تأمین بخش قابل توجهی از تقاضای جهانی این فلز قرار دارد. در این میان، دو کشور چین و ترکیه به‌عنوان بازیگران کلیدی در تجارت خارجی کاتد مس ایران شناخته می‌شوند. آمارها نشان می‌دهد که بیش از ۹۰ درصد سهم صادرات کاتد مس کشورمان به این دو بازار حیاتی اختصاص یافته است.4 چین به‌عنوان بزرگترین مصرف‌کننده و پالایشگر مس در جهان، تقاضای ساختاری عظیمی برای مواد اولیه دارد، در حالی که ترکیه، به دلیل موقعیت جغرافیایی و توسعه صنعتی، به‌عنوان هاب ترانزیتی و دروازه ورود به بازارهای اروپا عمل می‌کند. این گزارش تخصصی، به تحلیل دقیق فرصت‌های بازار ناشی از کسری جهانی و همچنین بررسی موانع پنهان مالی، لجستیکی و غیرتعرفه‌ای در این دو مسیر تجاری می‌پردازد تا استراتژی‌های عملیاتی برای تضمین پایداری صادرات ارائه شود.

بخش اول: تحلیل وضعیت جهانی و مزیت‌های رقابتی کاتد مس ایران

۱.۱. روندهای عرضه و تقاضای جهانی کاتد مس در افق ۲۰۲۵

بازار جهانی مس همچنان با وجود افزایش ظرفیت تولید، تحت فشار تقاضای فزاینده باقی مانده است. بر اساس پیش‌بینی‌های گروه مطالعات بین‌المللی مس (ICSG)، تولید معادن مس جهان در سال ۲۰۲۴ با رشد ۱.۷ درصدی و برای سال ۲۰۲۵ با رشد ۳.۵ درصدی مواجه خواهد شد.6 با این حال، شواهد نشان می‌دهد که مصرف مس تصفیه‌شده در جهان نیز در حال افزایش است، به‌طوری که کسری ظاهری در بازار مس تصفیه‌شده در ماه‌های اخیر حدود ۵۱,۰۰۰ تن برآورد شده است.7 این کسری، اگرچه در مقایسه با حجم کلی بازار کوچک به نظر می‌رسد، نشان‌دهنده تداوم فشار بر سمت عرضه است.

در نیمه نخست سال ۲۰۲۴، تولید مس تصفیه‌شده جهانی حدود ۶.۲ درصد افزایش یافته است، که بخش عمده آن مرهون عملکرد قوی کشورهای چین و جمهوری دموکراتیک کنگو بوده است.8 رشد تولید کاتد مس تصفیه‌شده در چین به تنهایی حدود ۷ درصد گزارش شده است.8 این موضوع نشان می‌دهد که چین با افزایش ظرفیت‌های پالایشی، همچنان بازیگر اصلی در تعیین توازن عرضه و تقاضا است. قیمت‌های جهانی مس نیز منعکس‌کننده این توازن شکننده است. بهای مس در بورس فلزات لندن (LME) طی سال گذشته با افزایش قابل توجه ۱۳.۲۲ درصدی روبه‌رو بوده 9 و متوسط قیمت نقدی LME در جولای ۲۰۲۴ به حدود ۹۳۹۳ دلار در تن رسید.8

نکته تحلیلی پیرامون ساختار تقاضا: افزایش ظرفیت تولید کاتد تصفیه‌شده در چین (رشد ۷ درصدی) عمدتاً از طریق افزایش واردات مواد اولیه واسطه‌ای، مانند کنسانتره (۹ درصد رشد در ۲۰۲۳) و قراضه مس (۹ درصد رشد) تأمین می‌شود، نه صرفاً از افزایش استخراج معادن داخلی.8 این موضوع بیانگر آن است که تقاضای چین برای مس خام یا نیمه‌خام وارداتی، برای پر کردن ظرفیت‌های جدید ذوب و پالایش، یک عامل ساختاری و پایدار است. بنابراین، فرصت صادرات برای تولیدکنندگانی مانند ایران که کاتد با خلوص بالا عرضه می‌کنند، تداوم خواهد یافت.

۱.۲. جایگاه استراتژیک و مزیت‌های رقابتی صادرات کاتد مس ایران

ایران از منظر ذخایر مس جایگاه بسیار ویژه‌ای در جهان دارد. این کشور با در اختیار داشتن ۴.۲ درصد از کل ذخایر مس جهانی، در رتبه هفتم دنیا قرار گرفته است.5 در حوزه تولید کاتد مس، ایران با تولیدی در حدود ۳۰۶ هزار تن، در رتبه ۱۸ تولید جهانی قرار دارد.11 شرکت ملی صنایع مس ایران برنامه‌ریزی کرده است تا تولید کاتد مس را به رقم ۲۸۰ هزار تن برساند.5

مزیت کیفی (LME Grade A): یکی از قوی‌ترین مزایای رقابتی کاتد مس صادراتی ایران، خلوص استثنایی آن است. کاتد مس پالایشی ایران با خلوص ۹۹.۹۹ درصد تولید می‌شود 1 و کاملاً با استانداردهای بین‌المللی LME Grade A سازگار است. این سطح از خلوص برای صنایع حساسی نظیر کابل‌سازی، سیم‌کشی ولتاژ بالا و قطعات الکترونیکی که به رسانایی بی‌نقص نیاز دارند، نه یک امتیاز، بلکه یک الزام فنی محسوب می‌شود.1 کیفیت بالا باعث کاهش ضایعات صنعتی در فرآیند تولید محصولات نهایی می‌شود و دوام محصول را تضمین می‌کند.

شفافیت از طریق بورس کالا: صادرات کاتد مس از رینگ صادراتی بورس کالای ایران، یک مزیت ساختاری مهم در شرایط تجارت بین‌المللی دشوار کنونی است. عرضه از طریق بورس کالا شفافیت در قیمت‌گذاری بر اساس مکانیسم عرضه و تقاضا را تضمین می‌کند و ریسک نکول (عدم تسویه مالی) را کاهش می‌دهد.13 همچنین، این بستر امکان دسترسی گسترده خریداران را فراهم می‌آورد و اطمینان می‌دهد که معاملات در یک فضای رسمی و تحت نظارت انجام می‌شوند.

استراتژی موقعیت‌یابی رقابتی: با نگاهی به حجم تولیدکنندگان برتر جهانی (مانند کودلکوی شیلی با ۱.۷ میلیون تن) 12، مشخص می‌شود که ایران قادر به رقابت صرفاً بر اساس حجم تولید نیست. بنابراین، استراتژی رقابتی باید بر حفظ و ارتقای مزایای غیرقیمتی متمرکز شود؛ یعنی خلوص ثابت LME Grade A، شفافیت معامله در بورس کالا و قابلیت استفاده از کانال‌های مالی جایگزین. این ترکیب، اعتبار لازم را برای جذب خریداران بزرگ و استراتژیک در بازارهای کلیدی مانند چین و ترکیه فراهم می‌آورد.

بخش دوم: فرصت‌ها و موانع صادرات کاتد مس به چین (بزرگترین مصرف‌کننده)

۲.۱. ساختار تقاضا و وابستگی چین به کاتد مس ایران

چین به‌عنوان بزرگترین مرکز تولید و مصرف فلزات در جهان، نقشی محوری در بازار کاتد مس ایران ایفا می‌کند. بیش از ۷۶ درصد از کل ارزش صادرات کاتد مس ایران در یک دوره مشخص به چین اختصاص یافته است.5 این سهم بالا، نشان‌دهنده عمق روابط تجاری و اعتماد استراتژیک چین به ایران به‌عنوان یک منبع تأمین است.

همان‌طور که پیشتر اشاره شد، چین در نیمه نخست ۲۰۲۴، تولید کاتد تصفیه‌شده خود را ۷ درصد افزایش داده است.8 این افزایش ظرفیت داخلی ذوب و پالایش، نیاز به خوراک پایدار را افزایش می‌دهد. در همین راستا، حجم واردات مواد اولیه فلزی توسط چین به‌شدت در حال رشد است؛ واردات کنسانتره مس و قراضه مس هرکدام در سال ۲۰۲۳ حدود ۹ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافتند.10

تبیین فرصت ساختاری: با وجود رشد داخلی تولید کاتد چین، این کشور همچنان با کمبود موجودی انبارها مواجه است و برای حفظ نرخ بهره‌برداری بالای کارخانجات ذوب خود، به واردات کاتد مس نو (Virgin Cathode) یا مواد اولیه باکیفیت متکی است. به دلیل روابط استراتژیک، ایران می‌تواند به‌عنوان یک تأمین‌کننده با اولویت، به‌ویژه در تأمین‌های استراتژیک با کد گمرکی 74031100، نقش خود را ایفا کند. تداوم رشد زیرساخت‌های انرژی سبز در چین، تقاضا برای مس با خلوص بالا را تضمین می‌کند.

۲.۲. چالش‌ها و موانع غیرتعرفه‌ای در صادرات به چین

با وجود تقاضای قوی، بازار چین با چالش‌ها و موانع غیرتعرفه‌ای خاصی برای کاتد مس ایران همراه است که مدیریت آن‌ها برای پایداری صادرات ضروری است:

رقابت با سیاست‌های تسهیل واردات قراضه

چین به‌منظور کاهش مصرف انرژی و انتشار آلاینده‌ها، استراتژی هوشمندانه‌ای را در پیش گرفته است تا به سمت اقتصاد کم‌کربن حرکت کند.15 در این راستا، چین قوانین واردات قراضه را بازنویسی کرده و قراضه مس با کیفیت بالا را از فهرست «پسماندهای جامد» خارج کرده و واردات آن را تسهیل نموده است.15 این اقدام باعث می‌شود که صنعت بازیافت داخلی چین تقویت شده و ظرفیت تولید مس ثانویه (از قراضه) افزایش یابد. در واقع، چین موفق شد تولید مس ثانویه خود را ۶.۳ درصد در نیمه نخست ۲۰۲۴ افزایش دهد.8

مانع رقابتی غیرتعرفه‌ای: تسهیل واردات قراضه باکیفیت بالا یک مانع غیرتعرفه‌ای رقابتی محسوب می‌شود. افزایش منابع مس ثانویه، فشار قیمتی بر کاتد مس نو (Virgin Cathode) ایران وارد می‌کند، زیرا قراضه می‌تواند در برخی کاربردها جایگزین کاتد نو شود. صادرکنندگان ایرانی باید با تأکید مداوم بر خلوص تضمین‌شده ۹۹.۹۹٪ و ثبت LME Grade A 1، این محصول را به‌عنوان یک برتری غیرقابل جایگزینی برای کاربردهای حساس (که کوچکترین ناخالصی در آن‌ها غیرقابل قبول است) معرفی کنند.

ریسک کاهش شدت مصرف مس در خودروهای برقی (EV)

صنعت خودروهای برقی یکی از بزرگترین محرک‌های تقاضای مس در چین محسوب می‌شود، چرا که یک خودروی برقی می‌تواند تا ۸۰ کیلوگرم مس مصرف کند (چهار برابر خودروهای احتراقی معمولی).16 با این حال، پیشرفت‌های مهندسی در چین و سایر نقاط جهان در حال کاهش مقدار مس مورد نیاز در هر خودرو است.

تهدید استراتژیک بلندمدت: مهندسان و تولیدکنندگان چینی، به دلیل تلاش برای کاهش وزن و هزینه، از روش‌هایی مانند استفاده از فویل مسی نازک‌تر در باتری، انتقال به سیستم‌های ولتاژ بالاتر (که به سیم‌کشی کمتر نیاز دارد) و جایگزینی آلومینیوم در برخی کاربردهای سیم‌کشی استفاده می‌کنند.16 برآورد می‌شود که شدت مصرف مس در هر خودروی برقی تا سال ۲۰۳۰ به ۶۲ کیلوگرم کاهش یابد (در حالی که در سال ۲۰۱۵، ۹۹ کیلوگرم بود).17 این کاهش در شدت مصرف مس در هر واحد، در بلندمدت نرخ رشد تقاضای مس در بزرگترین بخش مصرفی چین را محدود خواهد کرد. صادرکنندگان ایرانی باید بر تأمین مس برای بخش‌هایی از اقتصاد چین تمرکز کنند که تقاضای مطمئن‌تر و ساختاری‌تری دارند، مانند شبکه‌های هوشمند، زیرساخت‌های ۵G و تولید انرژی‌های تجدیدپذیر.

بخش سوم: فرصت‌های استراتژیک بازار ترکیه (دروازه اروپا و هاب منطقه‌ای)

ترکیه، دومین مقصد بزرگ صادرات کاتد مس ایران، بازار هدف را با پتانسیل‌های کاملاً متفاوتی نسبت به چین ارائه می‌دهد. مزیت اصلی ترکیه نزدیکی جغرافیایی، نیاز ساختاری و نقش ترانزیتی آن است.

۳.۱. تقاضای بالای داخلی و پتانسیل هاب ترانزیتی ترکیه

ترکیه دارای صنایع پایین‌دستی بسیار قوی و توسعه‌یافته‌ای است که به شدت مصرف‌کننده کاتد مس هستند، به‌ویژه در تولید محصولات نیمه‌ساخته، تجهیزات تبریدی، تهویه مطبوع و صنایع کابل‌سازی.18 با این حال، حجم تولید داخلی کاتد مس ترکیه در مقایسه با تقاضای عظیم داخلی، کم است.18

مرکزیت منطقه‌ای: ترکیه با سهم ۶۱ درصدی، بزرگترین بازار مصرف کاتد مس در میان کشورهای خاورمیانه و کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS) محسوب می‌شود. این تمرکز تقاضا در یک بازار همسایه، یک فرصت تجاری بزرگ و کم‌ریسک برای ایران فراهم می‌کند.19

نقش کریدور ترانزیتی: موقعیت جغرافیایی ترکیه آن را به یک هاب ترانزیتی کلیدی میان آسیا و اروپا تبدیل کرده است. مسیرهایی نظیر کریدور ریلی و جاده‌ای اسلام‌آباد-تهران-استانبول (ITI) 20 که بخشی از کریدور بین‌المللی شمال-جنوب است، امکان دسترسی سریع و کاهش هزینه حمل کالا به اروپا را فراهم می‌کند.20 این کریدورها، موقعیت استراتژیک ترکیه را برای ایران به‌عنوان دروازه ورود به بازارهای غرب، تقویت می‌کند.

۳.۲. مزیت‌های لجستیکی و مالی مناطق آزاد تجاری (FTZ) ترکیه

صادرات کاتد مس به ترکیه عمدتاً از طریق مرزهای زمینی مشترک انجام می‌شود. این مسیر به دلیل امکان ترانزیت مستقیم، سرعت بالا و هزینه کمتر حمل‌ونقل نسبت به مسیرهای طولانی دریایی به چین، یک مزیت لجستیکی کلیدی محسوب می‌شود.21 مهمترین بندر ترکیه، بندر مرسین، نیز به‌عنوان مقصد اصلی برای محموله‌های کاتد مس عمل می‌کند.22

استراتژی استفاده از مناطق آزاد تجاری (FTZ)

ترکیه دارای ۲۱ منطقه آزاد تجاری (مانند مرسین، استانبول، اژه و تراکیه) است.24 فعالیت در این مناطق مزایای مهمی از جمله معافیت‌های مالیاتی و بخشیده‌شدن عوارض گمرکی را به همراه دارد.24

فرصت زنجیره ارزش و صادرات مجدد: استراتژی صادرات به ترکیه نباید محدود به فروش صرف کاتد باشد. با توجه به مقررات ترکیه برای حمایت از تولید داخلی (که اغلب با وضع عوارض سنگین بر واردات کالاهای نهایی همراه است) 21، همکاری با تولیدکنندگان ترک در مناطق آزاد، امکان واردات کاتد ایرانی، تبدیل آن به محصولات نیمه‌ساخته (مانند مفتول یا کابل) و سپس صادرات مجدد به بازارهای اروپا را فراهم می‌کند.

تبیین استراتژی نفوذ: با استفاده از مناطق آزاد (FTZ) ترکیه، صادرکنندگان ایرانی می‌توانند موانع تعرفه‌ای را دور زده و در زنجیره ارزش منطقه‌ای جای بگیرند. این اقدام علاوه بر ایجاد ارزش افزوده در کشور ثالث، ریسک‌های مرتبط با تحریم در صادرات مستقیم به اروپا را کاهش می‌دهد و موقعیت ترکیه را به‌عنوان یک هاب فرآوری برای مس ایرانی تثبیت می‌کند.

بخش چهارم: مدیریت ریسک سیاسی، مالی و لجستیکی صادرات کاتد مس

تجارت کاتد مس، به‌عنوان یک کالای استراتژیک، نیازمند مدیریت دقیق ریسک‌های مالی و لجستیکی است که تحت تأثیر عوامل ژئوپلیتیکی قرار دارند.

۴.۱. چالش‌های لجستیک: مقایسه مسیر زمینی (ترکیه) و دریایی (چین)

انتخاب مسیر حمل‌ونقل به طور مستقیم بر هزینه، زمان و ریسک معامله تأثیر می‌گذارد.

  • لجستیک به چین (مسیر دریایی): حمل کاتد مس به بندر شانگهای یا سایر بنادر بزرگ چین، عمدتاً به‌صورت کانتینری (۲۰ یا ۴۰ فوتی) انجام می‌گیرد.26 مزیت این روش، قابلیت حمل حجم بسیار بالا است. با این حال، زمان ترانزیت طولانی است و هزینه‌های جانبی مانند دپو، پلمپ کانتینر، و حق توقف (دموراژ) می‌تواند هزینه‌های نهایی را افزایش دهد.27 همچنین، ریسک‌های ژئوپلیتیکی و امنیت کشتیرانی در مسیرهای طولانی دریایی باید در نظر گرفته شود.
  • لجستیک به ترکیه (مسیر زمینی/چند وجهی): صادرات به ترکیه به دلیل وجود مرزهای زمینی مشترک، مزیت زمان و هزینه بالایی دارد.21 کاتد مس را می‌توان از طریق مسیر زمینی یا ریلی به سرعت به شهرهای صنعتی ترکیه یا بندر مرسین منتقل کرد.22 بندر مرسین به‌عنوان بزرگترین بندر ترکیه و نقطه کلیدی صادرات/واردات، امکان حمل‌ونقل دریایی به اروپا یا فرآوری در مناطق آزاد اطراف را فراهم می‌کند. مسافرت زمینی، در مقایسه با مسیرهای دریایی طولانی به شرق آسیا، برای محموله‌های فوری و با حجم متوسط بهینه است.

با توجه به ارزش بالای کاتد مس، هرگونه تأخیر یا آسیب می‌تواند خسارت‌های سنگینی به بار آورد. بنابراین، انتخاب روش حمل مطمئن (هوایی، زمینی، دریایی) باید بر اساس نیاز فوری، حجم محموله و پوشش بیمه‌نامه بین‌المللی دقیق صورت پذیرد.22

۴.۲. موانع مالی و به‌کارگیری سازوکارهای پرداخت جایگزین

تحریم‌های ثانویه بین‌المللی همچنان بزرگترین مانع در مسیر تسویه حساب‌های بانکی صادرات کاتد مس هستند. این محدودیت‌ها دسترسی بانک‌های ایرانی به شبکه SWIFT را مختل کرده 29 و رتبه ریسک اعتبار صادراتی ایران را تحت تأثیر قرار داده است.30 این شرایط، نیاز به استفاده از مکانیسم‌های مالی انعطاف‌پذیر و جایگزین را حیاتی می‌سازد.

تجارت تهاتری و مکانیزم CIPS با چین

تجارت با چین در سال‌های اخیر به شدت بر استفاده از ارز محلی (یوآن) و راهکارهای مالی غیردلاری متکی شده است. سیستم پرداخت بین‌بانکی فرامرزی چین (CIPS) به‌عنوان جایگزینی برای SWIFT طراحی شده و در حال گسترش است.31

مزیت CIPS/یوآن: اگرچه عضویت مستقیم ایران در CIPS تاکنون رسماً اعلام نشده، اما حجم فزاینده تجارت با یوآن و توافق‌نامه همکاری ۲۵ ساله بین دو کشور، نشان می‌دهد که چین مایل به تقویت زیرساخت‌های پرداخت یوآنی است.31 این سیستم، در صورت دسترسی، می‌تواند به صورت ساختاری هزینه‌های تبدیل ارز را کاهش دهد، واسطه‌های بانکی را حذف کند و سرعت تراکنش‌ها را به‌شدت افزایش دهد، که در نهایت به بهبود حاشیه سود صادرکنندگان کمک می‌کند.

تهاتر به‌عنوان راهکار عملیاتی: تجارت تهاتری (Barter Trade)، که در آن کالا در برابر کالا یا خدمات مبادله می‌شود، به ابزاری اثبات‌شده برای دور زدن تحریم‌ها تبدیل شده است.32 شواهدی از معاملات پایاپای مس و روی ایران در ازای واردات خودروهای چینی 33 و تأمین مالی پروژه‌های زیرساختی در ازای صادرات فلزات یا نفت 33 وجود دارد. این مکانیسم، اگرچه از نظر کارایی کمتر از حواله‌های بانکی مستقیم است، اما ریسک نکول ناشی از تحریم‌های بانکی را عملاً به صفر می‌رساند و جریان صادرات و واردات کالاهای حیاتی را تضمین می‌کند.

خلاصه مدیریت ریسک مالی: در تجارت با چین، استراتژی مالی باید ترکیبی از تهاتر (برای محموله‌های بزرگ و تضمین تسویه) و استفاده حداکثری از زیرساخت‌های پرداخت یوآنی (برای کارایی و سرعت در تراکنش‌های روزمره) باشد.

نتیجه‌گیری و راهکارهای عملیاتی برای بهینه‌سازی صادرات کاتد مس

بازار جهانی کاتد مس در سال ۲۰۲۵ همچنان با کسری عرضه مواجه خواهد بود و تقاضای ساختاری، به‌ویژه در آسیا، قوی باقی خواهد ماند. برای ایران، چین و ترکیه به‌عنوان بازارهای کلیدی، فرصت‌های ویژه‌ای را فراهم می‌آورند که پایداری آن‌ها مستلزم مدیریت ریسک‌های استراتژیک است.

چین به دلیل افزایش ظرفیت‌های پالایشی، تقاضای دائمی برای کاتد مس نو دارد، اما صادرکنندگان باید به ریسک‌های بلندمدت ناشی از کاهش مصرف مس در خودروهای برقی و افزایش رقابت ناشی از تسهیل واردات قراضه باکیفیت توجه کنند. ترکیه، به دلیل کمبود تولید داخلی و نقش ترانزیتی آن، فرصتی منحصربه‌فرد برای نفوذ به بازارهای اروپا از طریق فرآوری و صادرات مجدد فراهم می‌کند.

برای بهینه‌سازی صادرات کاتد مس، راهکارهای عملیاتی زیر پیشنهاد می‌شود:

۱. تأکید بر مزیت کیفیت LME Grade A: صادرکنندگان باید خلوص ۹۹.۹۹٪ کاتد مس ایران را به‌عنوان یک مزیت رقابتی غیرقابل جایگزین، به ویژه برای صنایعی که به مواد اولیه بکر (Virgin Material) نیاز دارند، به‌طور مستمر در بازار چین تبلیغ کنند تا از رقابت با مس ثانویه (قراضه) فاصله بگیرند.

۲. استفاده استراتژیک از لجستیک و FTZ ترکیه: برای بازار ترکیه، تمرکز باید بر استفاده از زیرساخت‌های حمل‌ونقل زمینی به بندر مرسین برای کاهش زمان ترانزیت باشد. همچنین، بهره‌گیری از مناطق آزاد تجاری (FTZ) ترکیه برای ایجاد یک هاب فرآوری منطقه‌ای، امکان دور زدن موانع تعرفه‌ای و صادرات مجدد به بازارهای پرارزش اروپایی را فراهم می‌آورد.

۳. تسهیل و گسترش کانال‌های پرداخت جایگزین: فعال‌سازی دیپلماسی اقتصادی برای تسهیل و گسترش تجارت تهاتری با چین (مس در ازای واردات استراتژیک) و تقویت زیرساخت‌های پرداخت مبتنی بر یوآن (از طریق CIPS یا کانال‌های مشابه)، برای ایجاد یک سیستم تسویه مالی امن، کارآمد و مستقل از تحریم‌ها، یک ضرورت راهبردی است.

چشم‌انداز اقدام: موفقیت پایدار در صادرات کاتد مس، مستلزم تبدیل چالش‌های ناشی از تحریم‌ها به مزیت‌های انعطاف‌پذیری مالی و تکیه بر کیفیت بالای محصول است.

کلمات کلیدی مرتبط:

کاتد مس، صادرات کاتد مس به چین، صادرات کاتد مس به ترکیه، قیمت کاتد مس LME Grade A، موانع غیرتعرفه‌ای مس، تجارت تهاتری مس ایران و چین، لجستیک صادرات مس، HS Code 74031100، بازار فلزات پایه، بورس کالای ایران، CIPS، کریدور ITI، مناطق آزاد تجاری ترکیه

پیشنهاد موضوعات مرتبط:

  1. نقش تجارت یوآنی (RMB) و سیستم CIPS در دور زدن تحریم‌های مالی ایران و چین.
  2. فرصت‌ها و تهدیدهای جایگزینی آلومینیوم به‌جای مس در صنعت خودروهای برقی جهانی.
  3. مزایای استراتژیک استفاده از مناطق آزاد تجاری (FTZ) ترکیه برای صادرات مجدد به اروپا و کاهش عوارض گمرکی.
  4. تحلیل مزیت‌های صادرات فلزات پایه ایران از طریق رینگ صادراتی بورس کالای ایران (IME).

Works cited

  1. کاتد مس چیست؟ + مشخصات فیزیکی و شیمیایی کاتد مس – الف, accessed on November 11, 2025, https://www.alef.ir/news/4040728035.html?show=text
  2. 99.9٪ کاتد مس الکترولیت خالص Lme مس کاتد درجه A, accessed on November 11, 2025, https://m.persian.aluminium-ingots.com/sale-36444185-99-9-pure-electrolyte-copper-lme-copper-cathode-grade-a.html
  3. صادرات ۵۱۲ میلیون دلاری کاتد مس در ۹ ماهه سال ۹۹ – ایرنا, accessed on November 11, 2025, https://www.irna.ir/news/84180040/%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%DB%B5%DB%B1%DB%B2-%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%86-%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%AF-%D9%85%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%DB%B9-%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%DB%B9%DB%B9
  4. 90 درصد از سهم صادرات مس کاتد ایران به چین و ترکیه است – نرخ باکس – خبر فارسی, accessed on November 11, 2025, http://khabarfarsi.com/u/93358001
  5. نود درصد صادرات کاتد مس ایران سهم ترکیه و چین, accessed on November 11, 2025, https://irexportex.com/export-copper-cathode/
  6. پیش‌بینی گروه بین المللی مطالعات مس از عرضه و تقاضای 2024 و 2025 – ایلنا, accessed on November 11, 2025, https://www.ilna.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%AE%D8%AF%D9%85%D8%A7%D8%AA-32/1546824-%D9%BE%DB%8C%D8%B4-%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D8%B2-%D8%B9%D8%B1%D8%B6%D9%87-%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%B6%D8%A7%DB%8C
  7. وضعیت قیمت مس در 2024 – متال آنلاین, accessed on November 11, 2025, https://metalonline.ir/material-selection/copper-price-situation-2024
  8. رشد ۳.۱ درصدی تولید معادن مس جهان در نیمه نخست ۲۰۲۴ – عصر معدن, accessed on November 11, 2025, http://asremadan.com/Mobile/News/57253/%D8%B1%D8%B4%D8%AF-3-1-%D8%AF%D8%B1%D8%B5%D8%AF%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%86-%D9%85%D8%B3-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%DB%8C%D9%85%D9%87-%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA-2024
  9. شاخص بورس فلزات لندن | 1984-2025 اطلاعات | 2026-2027 پیش بینی, accessed on November 11, 2025, https://fa.tradingeconomics.com/commodity/lme
  10. سایه سنگین افزایش واردات مس به چین بر تولید این فلز – فلزات آنلاین, accessed on November 11, 2025, https://felezatonline.ir/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D8%B3%D9%86%DA%AF%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D8%B3-%D8%A8%D9%87-%DA%86%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D8%B1-%D8%AA%D9%88/
  11. مزیت رقابتی صنعت مس کشور در بازار جهانی – پایگاه اطلاع رسانی معدن نیوز, accessed on November 11, 2025, https://www.madannews.ir/%D9%85%D8%B2%D9%8A%D8%AA-%D8%B1%D9%82%D8%A7%D8%A8%D8%AA%D9%8A-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D9%85%D8%B3-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%D9%8A/
  12. معرفی 10 شرکت برتر تولیدکننده مس دنیا/کودلکو در صدر – معدن نامه, accessed on November 11, 2025, https://madanname.ir/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-10-%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%85%D8%B3-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7-%DA%A9%D9%88/
  13. اعلام ۴ مزیت صادرات مس از بورس کالا – پایگاه اطلاع رسانی کالاخبر, accessed on November 11, 2025, https://www.imereport.ir/news/64855/%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%DB%B4-%D9%85%D8%B2%DB%8C%D8%AA-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%B3-%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7
  14. مس کاتد در بورس کالای ایران – کالا تریدر, accessed on November 11, 2025, https://kalatrader.com/product/407/%D9%85%D8%B3-%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%B3-%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86
  15. چین قانون واردات قراضه مس و‌ آلومینیوم را بازنویسی می‌کند – شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران, accessed on November 11, 2025, https://www.impasco.gov.ir/chyn-kanon-oardat-kradh-ms-o-alomynyom-ra-baznoysy-myknd
  16. نوآوری در خودروهای الکتریکی پتانسیل رشد تقاضای مس را کاهش می‌دهد – خانه معدن ایران, accessed on November 11, 2025, https://iranminehouse.ir/news/33801
  17. کاهش مصرف مس در خودروهای برقی – متال آنلاین, accessed on November 11, 2025, https://metalonline.ir/metal-news/reducing-copper-consumption-electric-vehicles
  18. بازار کاتد ترکیه – متال آنلاین, accessed on November 11, 2025, https://metalonline.ir/metal-news/turkish-cathode-market
  19. ترکیه، عربستان و امارات بزرگترین بازارهای مصرف کاتد منطقه هستند | ماین نیوز, accessed on November 11, 2025, https://www.akhbaremadan.ir/news/40127/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%AF-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF
  20. کریدور اسلام‌آباد–تهران–استانبول؛ مسیر جدید تجارت جنوب آسیا به اروپا – تین نیوز, accessed on November 11, 2025, https://www.tinn.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B2%DB%8C%D8%AA-18/262529-%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%88%D8%B1-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B2%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%84-%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7
  21. لیست کامل مدارک لازم برای صادرات به ترکیه که باید بدایند! – ایرانیان تجارت, accessed on November 11, 2025, https://iraniantejarat.com/blog/export-documents-to-turkiye/
  22. هزینه حمل بار به بندر مرسین ترکیه – باربری بین المللی, accessed on November 11, 2025, https://tehran-kalabar.com/post/6/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D9%86
  23. قیمت هر کیلو بار از ایران به ترکیه | ارسال بار به ترکیه و برعکس – مرلید, accessed on November 11, 2025, https://merlead.com/shipping/shipping-from-turkey/
  24. مناطق آزاد تجاری در ترکیه, accessed on November 11, 2025, https://turkie.org/work-in-turkey/free-trade-zones-in-turkey/
  25. مناطق آزاد تجاری در ترکیه – سهاطوس, accessed on November 11, 2025, https://www.sohatoos.com/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%82-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87
  26. قیمت حمل کانتینر از چین به ایران 2025 (مرداد 1404) – مرلید, accessed on November 11, 2025, https://merlead.com/blog/news/container-china-price/
  27. جدول نرخ حمل بار با کشتی + استعلام سریع حمل دریایی | شرکت کشتیرانی ابتکار ترابر, accessed on November 11, 2025, https://www.barabroad.com/%D8%AD%D9%85%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%A7-%DA%A9%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C/
  28. بررسی ترانزیت کالا از ایران به ترکیه – بازرگانی دیده بان تجارت, accessed on November 11, 2025, https://didehbantejarat.com/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B2%DB%8C%D8%AA-%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87/
  29. حواله سوئیفت Swift چیست؟ کارمزد، مدت زمان و نحوه ارسال سوییفت, accessed on November 11, 2025, https://ir-europe.com/%D8%B3%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%81%D8%AA-swift-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%B2%D8%AF-%D9%85%D8%AF%D8%AA-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%86%D8%AD%D9%88%D9%87/
  30. ریسک اعتبار صادراتی – تجارت فردا, accessed on November 11, 2025, https://www.tejaratefarda.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-41/40733-%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DA%A9-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C
  31. تغییر مبنای پرداخت معامله: یوآن، CIPS و راهکارهای چین و ایران برای عبور از تحریم, accessed on November 11, 2025, https://joolaei.com/the-payment-basis-change/
  32. تجارت تهاتری ایران، چین و پاکستان؛ راهبرد عملی برای مقابله با تحریم‌ها – سایت وفاق ملی, accessed on November 11, 2025, https://vefaghemelli.com/%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%8C-%DA%86%DB%8C%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/
  33. از «خودرو درازای مس» تا «نفت دربرابر زیرساخت»؛ تهاتر پنهان ۸.۴ میلیارد دلاری ایران و چین چگونه است؟ – خبرآنلاین, accessed on November 11, 2025, https://www.khabaronline.ir/news/2125480/%D8%A7%D8%B2-%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%B1%D9%88-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B2%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B3-%D8%AA%D8%A7-%D9%86%D9%81%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1-%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AA%D8%B1-%D9%BE%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%86-%DB%B8-%DB%B4